Afghanístàn

Lát'ọwọ́ Wikipedia, ìwé ìmọ̀ ọ̀fẹ́
Islamic Republic of Afghanistan

  • د افغانستان اسلامي جمهوریت (Pashto)
  • Da Afġānistān Islāmī Jumhoryat
  • جمهوری اسلامی افغانستان (Dari)
  • Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānestān
Flag of Afghanístàn
Motto: لا إله إلا الله، محمد رسول الله
"Lā ʾilāha ʾillā llāh, Muhammadun rasūlu llāh"
"There is no God but Allah; Muhammad is the messenger of Allah." (Shahada)
Orin ìyìn: Millī Surūd
ملي سرود
("National Anthem")
Olùìlú
àti ìlú tótóbijùlọ
Kabul
33°N 65°E / 33°N 65°E / 33; 65Coordinates: 33°N 65°E / 33°N 65°E / 33; 65
Official languages Dari 27 million (77%) (L1 + L2), Pashto 16.8 million (48%)[2]
Àwọn ẹ̀yà ènìyàn
Ẹ̀sìn
Orúkọ aráàlúAfghan[Note 1][6][7]
ÌjọbaUnitary presidential Islamic republic
• President
Ashraf Ghani
Amrullah Saleh
Sarwar Danish
AṣòfinNational Assembly
House of Elders
House of the People
Formation
21 April 1709
July 1747
• Emirate
1823
19 August 1919
• Kingdom
9 June 1926
• Republic
17 July 1973
26 January 2004
Ìtóbi
• Total
652,230[8] km2 (251,830 sq mi) (40th)
• Omi (%)
negligible
Alábùgbé
• 2019 estimate
32,225,560[9] (44th)
• Ìdìmọ́ra
46/km2 (119.1/sq mi) (174th)
GDP (PPP)2018 estimate
• Total
$72.911 billion[10] (96th)
• Per capita
$2,024[10] (169th)
GDP (nominal)2018 estimate
• Total
$21.657 billion[10] (111st)
• Per capita
$601[10] (177th)
Gini (2008)positive decrease 27.8[11]
low · 1st
HDI (2018) 0.496[12]
low · 170th
OwónínáAfghani (Afs) (AFN)
Ibi àkókòUTC+4:30 Solar Calendar (D†)
Ojúọ̀nà ọkọ́right
Àmì tẹlifóònù+93
ISO 3166 codeAF
Internet TLD.af افغانستان.

Afghanístàn ( /æfˈɡænstæn,_æfˈɡɑːnstɑːn/; Pashto/Dari: افغانستان, Pashto: Afġānistān [avɣɒnisˈtɒn, ab-],[lower-alpha 1] Dari: Afġānestān Àdàkọ:IPA-fa), àlòṣiṣẹ́ bíi Orílẹ̀-èdè Olómìnira Onímàle ilẹ̀ Afghanístàn, ni is a orílẹ̀-èdè onílẹ̀bodèGúúsù àti Àrin Ásíà. Afghanístàn ní bodè mọ́ Pakistan ní ìlà-òrùn àti ní gúúsù;[lower-alpha 2] mọ́ Iran ní ìwọ̀-òrùn; mọ́ Turkmenistan, Uzbekistan, àti Tajikistan ní àríwá; àti mọ́ Ṣáínà ní àríwá-ìlàòrùn. Gbogbo ilẹ̀ ibẹ̀ fẹ̀ tó 652,000 square kilometers (252,000 sq mi), orílẹ̀-èdè olókè ní tó ní ilẹ̀ pẹpẹ ní apá àríwá àti gúúsù-ilàòrùn. Kabul ni olúìlú àti ilú tótóbijùlọ níbẹ̀. Iye aráàlú ibẹ̀ fẹ́ ẹ̀ pọ̀ tó 32 mílíọ́nù, tí wọ́n jẹ́ ẹ̀yà àwọn Pashtun, Tajik, Hazara àti Uzbek.

Nínú ètò ìkànìyàn 1995, àwọn ènìyàn tí wọ́n sọ pé ó wà ní ìlú yìí lé díẹ̀ ní mílíònù mọ́kànlélógún (21,017.000). Èdè tí wọ́n ń sọ ní ìlú yìí tó àádọ́ta ṣùgbọ́n ìlàjì nínú àwọn tí ó wà ní ìlú náà ni ó ń sọ páṣítọ̀ (Pashto) tí òun àti Dárì jọ jẹ èdè ìjọba (official language). Dárì (Dari) yìí nì orúkọ tí wọ́n ń pe Persian (Pásíà) ní Afuganísítàànù. Dárí yìí ṣe pàtàkì gan-an ni gẹ́gẹ́ bí èdè tí ìjọba ń lò (lingua franca). Fún ti òwò tí ó jẹ mọ gbogbo àgbáyé, èdè Gẹ̀ẹ́sì ti ń gbilẹ̀ sí i. Àwọn èdè mìíràn tí wọ́n ń sọ ní ìlú yìí ni Tadzhik, Uzbek, Turkmen, baluchi, Brachic àti pashayi


Itokasi[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

  1. Àṣìṣe ìtọ́kasí: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named AO
  2. "South Asia :: Afghanistan – the World Factbook – Central Intelligence Agency". Archived from the original on 2018-04-29. Retrieved 2020-05-19. 
  3. Àṣìṣe ìtọ́kasí: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named LoC-pdf
  4. Dictionary.com. The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2004. Reference.com (Retrieved 13 November 2007).
  5. Dictionary.com. WordNet 3.0. Princeton University. Reference.com (Retrieved 13 November 2007). Archived 28 March 2014 at the Wayback Machine.
  6. "Constitution of Afghanistan". 2004. Archived from the original on 20 September 2016. Retrieved 16 February 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  7. Afghan | meaning in the Cambridge English Dictionary. the Cambridge English Dictionary. ISBN 9781107660151. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/afghan. 
  8. Àṣìṣe ìtọ́kasí: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Factbook
  9. "Afghan Population Estimates 1398" (PDF). Central Statistics Organization. 2019. Archived from the original (PDF) on 4 June 2019. Retrieved 4 July 2019.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  10. 10.0 10.1 10.2 10.3 "Afghanistan". International Monetary Fund. Retrieved 14 November 2018. 
  11. "Gini Index". World Bank. Archived from the original on 11 May 2014. Retrieved 2 March 2011. 
  12. "Human Development Report 2019" (PDF). United Nations Development Programme. 10 December 2019. Archived from the original on 22 March 2017. Retrieved 10 December 2019.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)


Àṣìṣe ìtọ́kasí: <ref> tags exist for a group named "Note", but no corresponding <references group="Note"/> tag was found
Àṣìṣe ìtọ́kasí: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found