Iṣẹ́ Àgbẹ̀: Ìyàtọ̀ láàrin àwọn àtúnyẹ̀wò

Lát'ọwọ́ Wikipedia, ìwé ìmọ̀ ọ̀fẹ́
Content deleted Content added
New page: ÒRÒ ÀGBÈ Yorùbá gbágbò pé, isé àgbè jé isé ilè wa. Sùgbón jù èyí lo, isé àgbé ti wà láti ìgbà tí ayé ti wà....
 
k replacing Unicode code points from the private range (U+E000 to U+F8FF) by the proper combining accents
Ìlà 1: Ìlà 1:
[[ÒRÒ ÀGBÈ ]]
[[Ọ̀RỌ̀ ÀGBẸ̀ ]]


Yorùbá gbágbò pé, isé àgbèisé ilè wa. Sùgbón jù èyí lo, isé àgbé ti wà láti ìgbà tí ayé ti wà. Bí a bá sì n so nípa òrò àgbè, kìí se isé oko nìkan là n so. Isé àgbè pín sí orísirísi ònà bíi: àgbè [[aroko bódúndé]], olósìn, àgbè eléja, àgbè Olóyin, àgbè oní-fúláwà àti béè béè lo. Kò sì sí òkan nínú ìsòrí isé àgbè yí tí kò ní èrè tàbí ànfàní fún Olórí-kò-jorí, fún àwùjo, fun àwon ilé-isé àti fún orílè-èdè lápapò. Kí a kúkú so pé, láìsí isé àgbè, kò lé sí ènìyàn nítorí pá oúnje ni òré àwò. Àwon ònà wo nì à n gbà sisé àgbè? Ní ayé àtijó àwon àgbè aláròoje nìkan ni ó wà, sùgbón láyé òde òní isé àgbè ti gbounje fégbé ó sì ti gbàwò bò. Lónìí ati rí àgbè aládà-nlá, alápapò se, àti béè béè lo
Yorùbá gbágbọ̀ pé, iṣẹ́ àgbẹ̀iṣẹ́ ilẹ̀ wa. Ṣùgbọ́n jù èyí lọ, iṣẹ́ àgbé ti wà láti ìgbà tí ayé ti wà. Bí a bá sì ń sọ nípa ọ̀rọ̀ àgbẹ̀, kìí ṣe iṣẹ́ oko nìkan là ń sọ. Iṣẹ́ àgbẹ̀ pín sí oríṣirísi ònà bíi: àgbẹ̀ [[aroko bọ́dúndé]], ọlọ́sìn, àgbẹ̀ ẹlẹ́ja, àgbẹ̀ Olóyin, àgbẹ̀ oní-fúláwà àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. Kò sì sí ọ̀kan nínú ìṣọ̀rí iṣẹ́ àgbẹ̀ yí tí kò ní èrè tàbí ànfàní fún Olórí-kò-jorí, fún àwùjọ, fun àwọn ilé-iṣẹ́ àti fún orílẹ̀-èdè lápapọ̀. Kí a kúkú sọ pé, láìsí iṣẹ́ àgbẹ̀, kò lé sí ènìyàn nítorí pá oúnjẹ ni ọ̀rẹ́ àwọ̀. Àwọn ọ̀nà wo nì à ń gbà ṣiṣẹ́ àgbẹ̀? Ní ayé àtijọ́ àwọn àgbẹ̀ aláròojẹ nìkan ni ó wà, ṣùgbọ́n láyé òde òní iṣẹ́ àgbẹ̀ ti gbounjẹ fẹ́gbẹ́ ó sì ti gbàwò bọ̀. Lónìí ati rí àgbẹ̀ aládà-ńlá, alápapò se, àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ
Tí a bá n so nípa òrò agbè, kí tilè ni pàtàkì àti ìwúlò isé àgbèilè Aláwò-dúdú àti ní àgbáyé lápapò? Lára àwon pàtàkì isé àgbè ni pé, nípa isé àgbè ni ati máa noúnje jade fún gbogbo ènìyàn àti fún àwon eranko pèlú. Yorúbà a máa pòwe pe: bí óunje bá ti kúrò nínú ìsé, ìsé bùse. Láìsí óunje yoo sòro fún ènìyàn lati máa gbé ní àlàáfíà, nítorí pé okun tinú la fi n gbé tìta. Isé àgbè ni noúnje wá; óunje ní sì n mú ìlera wá, ara-líle sì ni ogùn orò. Ó túnmò sí pé, láìsí isé àgbèjé orísun ìpèsè fún ohun àmúlò ilé-isé nlá àti kékeré, láìsí àwon ohun àmúlò wònyí kò le se é se fún ilé isé lati máa sisé.
Tí a bá ń sọ nípa ọ̀rọ̀ agbẹ̀, kí tilẹ̀ ni pàtàkì àti ìwúlò iṣẹ́ àgbẹ̀ilẹ̀ Aláwọ̀-dúdú àti ní àgbáyé lápapọ̀? Lára àwọn pàtàkì iṣẹ́ àgbẹ̀ ni pé, nípa iṣẹ́ àgbẹ̀ ni ati máa ńoúnjẹ jade fún gbogbo ènìyàn àti fún àwọn ẹranko pẹ̀lú. Yorúbà a máa pòwe pe: bí óunjẹ bá ti kúrò nínú ìṣẹ́, ìṣẹ́ bùṣe. Láìsí óunjẹ yoo ṣòro fún ènìyàn lati máa gbé ní àlàáfíà, nítorí pé okun tinú la fi ń gbé tìta. Iṣẹ́ àgbẹ̀ ni ńoúnjẹ wá; óunjẹ ní sì ń mú ìlera wá, ara-líle sì ni ogùn ọrọ̀. Ó túnmọ̀ sí pé, láìsí iṣẹ́ àgbẹ̀jẹ́ orísun ìpèsè fún ohun àmúlò ilé-iṣẹ́ ńlá àti kékeré, láìsí àwọn ohun àmúlò wọ̀nyí kò le ṣe é ṣe fún ilé iṣẹ́ lati máa ṣiṣẹ́.
Bí kò bá sí ilé isé, kò ní sí isé fún àwon ènìyàn lati se. Èyí tí ó tún túmò sí pé, isé àgbè jé ònà sí ìpèsè isé fún àwon ènìyàn. Nínú àbájádèe àwon aláyèwò nípa isé àgbè, wón so pé, ó tó ìpín bi ogóòrin ènìyàn tí wón n sise ni ònà kan tàsí òmíran nípa isé àgbè. Sùgbón pèlú àwon ànfàní tí ó kóra jopò sínú isè àgbè yí, àwon ènìyàn sì kóòríra isé àgbè síbè.
Bí kò bá sí ilé iṣẹ́, kò ní sí iṣẹ́ fún àwọn ènìyàn lati se. Èyí tí ó tún túmọ̀ sí pé, iṣẹ́ àgbẹ̀ jẹ́ ọ̀nà sí ìpèsè iṣẹ́ fún àwọn ènìyàn. Nínú àbájádèe àwọn aláyẹ̀wò nípa iṣẹ́ àgbẹ̀, wọ́n sọ pé, ó tó ìpín bi ọgọ́ọ̀rin ènìyàn tí wọ́n n ṣiṣẹ ni ọ̀nà kan tàsí òmíran nípa iṣẹ́ àgbẹ̀. Ṣùgbọ́n pẹ̀lú àwọn ànfàní tí ó kóra jọpọ̀ sínú iṣẹ̀ àgbẹ̀ yí, àwọn ènìyàn sì kóòríra iṣẹ́ àgbẹ̀ síbẹ̀.
Pèlú gbogbo àwon ànfàní ti o wa nínú isé àgbè yí, kí ló wá dé tí àwon ènìyàn fí kóòríra isé àgbè síbè? Lára àwon ìdí ti àwon ènìyàn fi ní ikóòrírà si isé àgbè nipé, ó jé isé tí o nira láti se. Láì fi igbá bò kan nínú rárá, isé àgbè jé isé tí ó nira, ìdí nìyí tí àwon ènìyàn fi n sá fún isé yi nítorí pé kò séni tí ó fé sisé tó nira rárá, a fi isé ìròrùn nìkan, bí isé ófíìsì. Àwon ohun èlò tí wón n lò, bíi àdá àti okó tún n ba àwon ènìyàn lérù lati fi sisé àgbè.
Pẹ̀lú gbogbo àwọn ànfàní ti o wa nínú iṣẹ́ àgbẹ̀ yí, kí ló wá dé tí àwọn ènìyàn fí kóòríra iṣẹ́ àgbẹ̀ síbẹ̀? Lára àwọn ìdí ti àwọn ènìyàn fi ní ikóòrírà si iṣẹ́ àgbẹ̀ nipé, ó jẹ́ iṣẹ́ tí o nira láti se. Láì fi igbá bọ̀ kan nínú rárá, iṣẹ́ àgbẹ̀ jẹ́ iṣẹ́ tí ó nira, ìdí nìyí tí àwọn ènìyàn fi ń sá fún iṣẹ́ yi nítorí pé kò sẹ́ni tí ó fẹ́ ṣiṣẹ́ tó nira rárá, a fi iṣẹ́ ìrọ̀rùn nìkan, bí iṣẹ́ ófíìsì. Àwọn ohun èlò tí wọ́n ń lò, bíi àdá àti ọkọ́ tún ń ba àwọn ènìyàn lẹ́rù lati fi ṣiṣẹ́ àgbẹ̀.
Súgbòn nígbà tí òlàjú dé, ni àwon onímò ìjinlè se àgbékalè àwon ohun èlò amáyéderùn fún isé àgbè. Èyí ló wá mú kí isé àgbè wá wu òpòlopò lati se, nítorí pé kò wá sí àsekú ni isé àgbè nítorí ìrànlówò kémíkà tí a fi n pa oko àti àwon ohun èlò ìgbàlódè míràn bí èyí tí wón fi n koko, èyí tí wón fi n kórè àti béè béè lo.
Ṣúgbọ̀n nígbà tí ọ̀làjú dé, ni àwọn onímọ̀ ìjinlẹ̀ ṣe àgbékalẹ̀ àwọn ohun èlò amáyédẹrùn fún iṣẹ́ àgbẹ̀. Èyí ló wá mú kí iṣẹ́ àgbẹ̀ wá wu ọ̀pọ̀lọpọ̀ lati ṣẹ, nítorí pé kò wá sí àṣekú ni iṣẹ́ àgbẹ̀ nítorí ìrànlọ́wọ̀ kẹ́míkà tí a fi ń pa oko àti àwọn ohun èlò ìgbàlódè míràn bí èyí tí wọ́n fi ń kọko, èyí tí wọ́n fi ń kórè àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ.
Ní àkótán, pèlú ìdàgbàkókè tí ó ti bá isé àgbè ni àwùjo wa lónìí yìí, ó yeeni kòòkan wa mú isé àgbè yi lókùnkúndún-ùn nítorí nípa isé àgbè ni óunje fi lè pò yanturu ni àwùjo wa. Kìí se béè nìkan sùgbón ó tún jé òná láti tán òsì àti ìsé nípa pípèsè isé fún àwon tí kò rí isé, yó sì tún mú ìdàgbàsókè ba orò ajé wa ni orílè-èdè wa, Nàíjíríà àti àgáyé lápapò.
Ní àkótán, pẹ̀lú ìdàgbàkókè tí ó ti bá iṣẹ́ àgbẹ̀ ni àwùjọ wa lónìí yìí, ó yẹẹni kọ̀ọ̀kan wa mú iṣẹ́ àgbẹ̀ yi lọ́kùnkúndún-ùn nítorí nípa iṣẹ́ àgbẹ̀ ni óunjẹ fi lè pọ̀ yanturu ni àwùjọ wa. Kìí ṣe bẹ́ẹ̀ nìkan ṣùgbọ́n ó tún jẹ́ ọ̀ná láti tán òṣì àti ìṣẹ́ nípa pípèsè iṣẹ́ fún àwọn tí kò rí iṣẹ́, yó sì tún mú ìdàgbàsókè ba ọrọ̀ ajẹ́ wa ni orílẹ̀-èdè wa, Nàíjíríà àti àgáyé lápapọ̀.

Àtúnyẹ̀wò ní 13:52, 13 Oṣù Kẹ̀sán 2017

Ọ̀RỌ̀ ÀGBẸ̀

Yorùbá gbágbọ̀ pé, iṣẹ́ àgbẹ̀ jé iṣẹ́ ilẹ̀ wa. Ṣùgbọ́n jù èyí lọ, iṣẹ́ àgbé ti wà láti ìgbà tí ayé ti wà. Bí a bá sì ń sọ nípa ọ̀rọ̀ àgbẹ̀, kìí ṣe iṣẹ́ oko nìkan là ń sọ. Iṣẹ́ àgbẹ̀ pín sí oríṣirísi ònà bíi: àgbẹ̀ aroko bọ́dúndé, ọlọ́sìn, àgbẹ̀ ẹlẹ́ja, àgbẹ̀ Olóyin, àgbẹ̀ oní-fúláwà àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. Kò sì sí ọ̀kan nínú ìṣọ̀rí iṣẹ́ àgbẹ̀ yí tí kò ní èrè tàbí ànfàní fún Olórí-kò-jorí, fún àwùjọ, fun àwọn ilé-iṣẹ́ àti fún orílẹ̀-èdè lápapọ̀. Kí a kúkú sọ pé, láìsí iṣẹ́ àgbẹ̀, kò lé sí ènìyàn nítorí pá oúnjẹ ni ọ̀rẹ́ àwọ̀. Àwọn ọ̀nà wo nì à ń gbà ṣiṣẹ́ àgbẹ̀? Ní ayé àtijọ́ àwọn àgbẹ̀ aláròojẹ nìkan ni ó wà, ṣùgbọ́n láyé òde òní iṣẹ́ àgbẹ̀ ti gbounjẹ fẹ́gbẹ́ ó sì ti gbàwò bọ̀. Lónìí ati rí àgbẹ̀ aládà-ńlá, alápapò se, àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ

Tí a bá ń sọ nípa ọ̀rọ̀ agbẹ̀, kí tilẹ̀ ni pàtàkì àti ìwúlò iṣẹ́ àgbẹ̀ ní ilẹ̀ Aláwọ̀-dúdú àti ní àgbáyé lápapọ̀? Lára àwọn pàtàkì iṣẹ́ àgbẹ̀ ni pé, nípa iṣẹ́ àgbẹ̀ ni ati máa ń mú oúnjẹ jade fún gbogbo ènìyàn àti fún àwọn ẹranko pẹ̀lú. Yorúbà a máa pòwe pe: bí óunjẹ bá ti kúrò nínú ìṣẹ́, ìṣẹ́ bùṣe. Láìsí óunjẹ yoo ṣòro fún ènìyàn lati máa gbé ní àlàáfíà, nítorí pé okun tinú la fi ń gbé tìta. Iṣẹ́ àgbẹ̀ ni ń mú oúnjẹ wá; óunjẹ ní sì ń mú ìlera wá, ara-líle sì ni ogùn ọrọ̀. Ó túnmọ̀ sí pé, láìsí iṣẹ́ àgbẹ̀ tó jẹ́ orísun ìpèsè fún ohun àmúlò ilé-iṣẹ́ ńlá àti kékeré, láìsí àwọn ohun àmúlò wọ̀nyí kò le ṣe é ṣe fún ilé iṣẹ́ lati máa ṣiṣẹ́.

Bí kò bá sí ilé iṣẹ́, kò ní sí iṣẹ́ fún àwọn ènìyàn lati se. Èyí tí ó tún túmọ̀ sí pé, iṣẹ́ àgbẹ̀ jẹ́ ọ̀nà sí ìpèsè iṣẹ́ fún àwọn ènìyàn. Nínú àbájádèe àwọn aláyẹ̀wò nípa iṣẹ́ àgbẹ̀, wọ́n sọ pé, ó tó ìpín bi ọgọ́ọ̀rin ènìyàn tí wọ́n n ṣiṣẹ ni ọ̀nà kan tàsí òmíran nípa iṣẹ́ àgbẹ̀. Ṣùgbọ́n pẹ̀lú àwọn ànfàní tí ó kóra jọpọ̀ sínú iṣẹ̀ àgbẹ̀ yí, àwọn ènìyàn sì kóòríra iṣẹ́ àgbẹ̀ síbẹ̀.

Pẹ̀lú gbogbo àwọn ànfàní ti o wa nínú iṣẹ́ àgbẹ̀ yí, kí ló wá dé tí àwọn ènìyàn fí kóòríra iṣẹ́ àgbẹ̀ síbẹ̀? Lára àwọn ìdí ti àwọn ènìyàn fi ní ikóòrírà si iṣẹ́ àgbẹ̀ nipé, ó jẹ́ iṣẹ́ tí o nira láti se. Láì fi igbá bọ̀ kan nínú rárá, iṣẹ́ àgbẹ̀ jẹ́ iṣẹ́ tí ó nira, ìdí nìyí tí àwọn ènìyàn fi ń sá fún iṣẹ́ yi nítorí pé kò sẹ́ni tí ó fẹ́ ṣiṣẹ́ tó nira rárá, a fi iṣẹ́ ìrọ̀rùn nìkan, bí iṣẹ́ ófíìsì. Àwọn ohun èlò tí wọ́n ń lò, bíi àdá àti ọkọ́ tún ń ba àwọn ènìyàn lẹ́rù lati fi ṣiṣẹ́ àgbẹ̀.

Ṣúgbọ̀n nígbà tí ọ̀làjú dé, ni àwọn onímọ̀ ìjinlẹ̀ ṣe àgbékalẹ̀ àwọn ohun èlò amáyédẹrùn fún iṣẹ́ àgbẹ̀. Èyí ló wá mú kí iṣẹ́ àgbẹ̀ wá wu ọ̀pọ̀lọpọ̀ lati ṣẹ, nítorí pé kò wá sí àṣekú ni iṣẹ́ àgbẹ̀ nítorí ìrànlọ́wọ̀ kẹ́míkà tí a fi ń pa oko àti àwọn ohun èlò ìgbàlódè míràn bí èyí tí wọ́n fi ń kọko, èyí tí wọ́n fi ń kórè àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ.

Ní àkótán, pẹ̀lú ìdàgbàkókè tí ó ti bá iṣẹ́ àgbẹ̀ ni àwùjọ wa lónìí yìí, ó yẹ kí ẹni kọ̀ọ̀kan wa mú iṣẹ́ àgbẹ̀ yi lọ́kùnkúndún-ùn nítorí nípa iṣẹ́ àgbẹ̀ ni óunjẹ fi lè pọ̀ yanturu ni àwùjọ wa. Kìí ṣe bẹ́ẹ̀ nìkan ṣùgbọ́n ó tún jẹ́ ọ̀ná láti tán òṣì àti ìṣẹ́ nípa pípèsè iṣẹ́ fún àwọn tí kò rí iṣẹ́, yó sì tún mú ìdàgbàsókè ba ọrọ̀ ajẹ́ wa ni orílẹ̀-èdè wa, Nàíjíríà àti àgáyé lápapọ̀.