Ẹ wo àmì-ọ̀rọ̀ fún The Punch

'''''The Punch''''' jẹ́ [[Ìwéìròyìn|ìwé ìròyìn ojoojúmọ́]] ti orílẹ-èdè Nàìjíríà tí ó dá ní Oṣù Kẹjọ Ọjọ́ 8, Ọdún 1970. Punch Nigeria Limited ti forúkọsílẹ̀ lábẹ́ Òfin Àwọn ilé-iṣẹ́ ti ọdún 1968 láti ṣe ìṣòwò titẹjade àwọn ìwé ìròyìn àti àwọn ìwé ìròyìn ìgbà kọ̀ọ̀kan. Ó jẹ́ àpẹrẹ láti sọ fún, kọ́ ẹ̀kọ́ àti ṣe eré àwọn ọmọ Nàìjíríà àti àgbáyé lápapọ̀.
[[File:A view of Punch Place Arepo, Ogun State.jpg|thumb|Ilé isé Punch ní Ìpínlẹ̀ Ogun]]

== Ìtàn ==
James Aboderin, oniṣiro-owo, àti Sam Amuka, òǹkọ̀wé àti olóòtú ní ''[[Daily Times|Daily Times ti Nigeria ni]]'' ó dá ''ìwé ìròyìn Punch'' sílẹ̀. Amuka di olóòtú àkọkọ́ ti ''Sunday Punch'' . Ní Oṣù kọkànlá ọdún 1976, ọdún díẹ̀ lẹhìn títẹ̀jáde àkọkọ́ ti ikede Sunday rẹ, àwọn méjèèjì bẹ̀rẹ títẹ ìwé ìròyìn ojoojúmọ́ aami-iṣowo wọn. Àwọn àtẹ̀jade méjèèjì ní a ṣe láti ṣe ojúrere sí ọnà ìṣèlú ọrẹ ọrẹ sí iìjábọ́ ìròyìn, àpapọ̀ àwọn àwòrán tí àwọn ìṣẹlẹ̀ àwùjọ pẹlú àwọn ìròyìn ìṣèlú lójoojúmó. Ìwé náà dúró fúnra rẹ̀ nípa lílọ sínú àwọn ọran gbòòrò tí ó nífẹẹ sí ẹgbẹẹgbẹrun ènìyàn. <ref name="Adigun">Adigun Agbaje, "Freedom of the Press and Party Politics in Nigeria: Precepts, Retrospect and Prospects", ''African Affairs'', Vol. 89, No. 355, April 1990.</ref>

Síbẹ̀síbẹ̀, lákokò aṣálẹ ti [[Ìgbà Òṣèlú Èkejì Nàìjíríà|Orílẹ̀-èdè Kejì]], àwọn ijade ti ìṣèlú ti ṣàfihàn àwọn ìjà sí àwọn ero atilẹba rẹ̀ . Aboderin àti Amuka pinya nítorí apákan àwọn ìjà òṣèlú. Aboderin lẹ́hìn na gba àtìlẹ́yìn tí ọtá rẹ̀ tẹ́lẹ̀, [[M. K. O. Abíọ́lá|MKO Abiola]], lẹ́hìn tí igbehin ti kúrò ní NPN . <ref>{{Cite journal|last=Agbaje|first=Adigun|date=1990|title=Freedom of the Press and Party Politics in Nigeria: Precepts, Retrospect and Prospects|journal=African Affairs|volume=89|issue=355|pages=205–226|issn=0001-9909|jstor=722242|doi=10.1093/oxfordjournals.afraf.a098285}}</ref> Ìwé náà bẹ̀rẹ̀ sí mú ìpò òṣèlú, púpọ jùlọ lòdì sí ìjọba Shagari. A rò pé, àwọn ọjọ́ díẹ̀ ṣáájú òpin ìṣàkóso ti [[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Shagari|Shagari]], díẹ nínú àwọn olóòtú ''Punch'' ti mọ̀ pé ifipabanilopo ń súnmọ́ àti fi àwọn ohun orin tí ó lòdì sí ìjọba tí ó lágbára nínú ijabọ wọn.

== Òmìnira tẹ ==
''Punch'' kò ní àjẹsára sí ìlokúlò ti àwọn ìjọba aláṣẹ ní orílẹ-èdè náà. Ní ọdún 1990, olóòtú rẹ̀ jẹ́ ẹ̀wọn fún ọjọ́ 54. Lọ́dún 1993 àti 1994, wọ́n ti ilé iṣẹ́ ìtẹ̀wé náà pa lórí ìdarí alákòóso orílẹ̀-èdè náà. 
[[Fáìlì:Punch_place_Arepo.jpg|thumb| Punch ibi Arepo]]

== Ilé-iṣẹ́ náà ==
Punch Nigeria Limited ti forúkọsílẹ ní Oṣù Kẹjọ Ọjọ́ 8, Ọdún 1970, lábẹ́ òfin Àwọn ilé-iṣẹ́ ti 1968 láti ṣe ìṣòwò títẹjáde àwọn iwé ìròyìn, àwọn àkọ́ọ́lẹ̀ àti àwọn ìwé ìròyìn ìgbàkọ̀ọ̀kan tí àwọn àǹfàńi ìlú. A ṣe àpẹrẹ rẹ̀ láti ṣe àwọn iṣẹ́ ipin-mẹ́ta tí àwọn media media olókìkí: ìfitónilétí, ìkẹ́kọ àti ìdánilárayá àwọn ọmọ Nàìjíríà àti àgbayé lápapọ̀. Ilé-iṣẹ́ náà ni igbimọ àwọn olùdarí, èyí tí ó jẹ́ ètò ètò ìmúlò tí ó ga jùlọ ti ilé-iṣẹ́ náà.

Ní ọdún 1971, ilé-iṣẹ́ ná̀à ṣe ìṣàfihàn àkọ́kọ́ rẹ̀ pẹ̀lú títẹjáde INÚ HAPPY HOME, ̀iwé ìròhìn ti ìdilé kan. Olóòtú àkọ́kọ́ rẹ̀ ni Bùnmi Sófolá. Ní ọjọ́ Sunday, March 18, 1973, ìwé ìròyìn àkọ́kọ́ ní ọ̀sọ̀ọ̀sẹ̀, Sunday PUNCH, kọlu ilé ìtàgé. Ṣàtúnkọ nípasẹ̀ Ajíbádé Fashínà-Thomas.

''The Punch'', tabloid ojoojúmọ́ kan tẹ̀lé ní Oṣù kọkànlá ọjọ́ 1, ọdún 1976. Olòótú aṣáájú-ọnà rẹ̀ ni Dayo Wright. Síbẹ̀síbẹ̀, nípasẹ̀ àwọn ọdún 1980, a ti tunpò tabloid méj̀i náà.

Ní April 29, 1990, ọ̀sẹ̀ kan lẹ́yìn ìgbìyànjú ìdìtẹ̀ sí ìjọba àpapọ̀, wọ́n ti ilé iṣẹ́ náà palẹ̀. Tìípa náà jẹ́ oṣù kan lákokò tí Ìgbàkejì Olòótú ti ''The Punch'', Chris Mammah, ti wà ní àtìmọ́lé fún ọjọ́ 54. Lẹ́ẹ̀kansi ní Oṣù Keje ọdún 1993, Ìjọba Ológún Federal ti tii ilé-iṣẹ́ ti ilé-iṣẹ́ náà, fi òfin de No 48 ti 1993, ó sì fòfindé gbogbo àwọn àtẹjáde rẹ̀ láti káàkiri ní orílẹ̀-èdè náà. Pípàdé náà tẹ̀lé ààwọ̀ òṣèlú tí ó fa nípasẹ̀ ìfagilé ti June 12, 1993, ìdìbò Alákoso.{{Citation needed|date=June 2018}}

Ńi Òṣù kọkànlá ọjọ́ 17 ti ọdún kanná, àṣẹ àṣẹ-àṣẹ ti fagilé ní ìwé àṣẹ No 115 ti 1993. Ìjọba Ológún Federal kọlù ní Oṣù Kèje Ọjọ́ 24, Ọdún 1994, wọ́n sì fi òfin de gbogbo àwọn àkọ́lé pẹ̀lú TOPLIFE, èyí tí a ti sọjí tí a sì tẹ jáde bí ìwé ìròhìn ọ̀sẹ̀ kan lẹ́hìnná. Olóòtú THE PUNCH nígbà náà, Bola Bolawole, wá ní àtìmọ́lè ọjọ́ mẹ́ta ní ọ́fíìsì rẹ ní ilé àtijọ́. Nígbà tiípa náà, ìjọba kọbi sí àṣẹ ti ilé-ẹjọ́ kan pe wọn gbọ́dọ̀ kúrò ni agbègbè ilé náà àti tún san owó mílíọ́nù 25 àti N100,000.00 fún ilé-iṣẹ́ náà àti Bolawole. Kò pẹ́ tí ó fi di October 1, 1995 tí ìjọba fòfin de ìtẹ̀jáde náà nípasẹ̀ ìgbóhùnsáfẹ́fẹ́ ọjọ́ orílẹ̀-èdè kan láti ọwọ́ Olórí Ìjọba.{{Citation needed|date=June 2018}}

== Jùlọ ni opolopo ka ìròhìn ==
Láti ọdún 1998 sí 1999, àwọn iṣẹ́ ìwádìí àti títajà (RMS) Lagos, ṣe agbéjáde àwọn ìwádìí òminira ninu eyiti ''The Punch'' ti ṣe idiyele bi iwe iroyin ti o ka julọ.{{Citation needed|date=August 2022}}

== PUNCH tẹ: Goss Community ==
Ti ṣe afihan ni ọdun 1963, agbegbe Goss bẹrẹ igbesi aye gẹgẹbi ẹyọkan kan ti o joko lori oke ti iduro sẹsẹ kan. Ni akoko yẹn o ni iyara ti o pọju ti 12,000cph ati gige-pipa 22.75ins tabi 578mm. Ni awọn ọdun aipẹ, imudara ti a ṣe si Agbegbe pẹlu iyara ati awọn iṣagbega iṣẹ ṣiṣe ati afikun awoṣe sipesifikesonu giga ti a pe ni magnum. Loni, Agbegbe nfunni ni ibiti o ti ge-pipa (546-630mm): awọn atunto giga mẹrin; awọn iwọn wẹẹbu to 1,000mm ati ibiti o ti bakan ati awọn aṣayan folda iyipo.

PUNCH's Goss Community jẹ jiṣẹ ni Oṣu kọkanla ọdun 1998. O lagbara lati ṣe agbejade 30,000 (cphs). <ref>{{Cite web|archivedate=2003-10-15}}</ref>

PUNCH tẹ, ti o ni awọn iwọn awọ ti o gbooro, ni agbara lati tẹ awọn oju-iwe mẹjọ ti awọ kikun ati awọ mẹjọ ti o wa ni oju-iwe 48, ati pe o maa n lo ni iha iwọ-oorun Naijiria. 

== Awọn itọkasi ==