Ẹ wo àmì-ọ̀rọ̀ fún Ìpínlẹ̀ Abia

{{Infobox state
|name=Ìpínlẹ̀ Ábíá
|settlement_type=[[Àwọn Ìpínlẹ̀ Nàìjíríà|Ìpínlẹ̀]]
|nickname           = God's Own State / Ulo Chi/Chukwu in Igbo Language.
|image_skyline      = Abia tower.jpg
|image_size          = 
|image_caption       =
|image_flag          =
|image_map          = Nigeria Abia State map.png
|map_caption        = Ibudo ni Naijiria
|subdivision_type=Orile-ede
|subdivision_name   = {{flag|Nigeria}}
|subdivision_type1=Oluilu
|subdivision_name1=[[Umuahia]] 
|subdivision_type2=[[Local Government Areas in Nigeria|Ijoba Ibile]]
|subdivision_name2=17
|leader_title           =Gomina
|leader_name            = [[Okezie Ikpeazu]](People Democratic party)
|leader_title1          =Awon Alagba
|leader_name1           =Eyinnaya Abaribe, Uche Chukwumerije, Nkechi Justina Nwaogu
|leader_title2          =Awon aranise Ile-igbimo Asofin
|leader_name2           =[[Nigerian National Assembly delegation from Abia|Akojo]]
|established_title      =Idasile
|established_date       =27 August 1991
|area_total_km2         = 6320
|area_footnotes          =
|population_as_of   = 2006 ikaniyan
|population_footnotes           =<ref name=census>{{cite web| url=http://www.nigerianstat.gov.ng/Connections/Pop2006.pdf| title=Legal Notice on Publication of the Details of the Breakdown of the National and State Provisional Totals 2006 Census| author=Federal Republic of Nigeria Official Gazette| date=15 May 2007| format=PDF| accessdate=2007-05-19| archive-date=2007-07-04| archive-url=https://web.archive.org/web/20070704042011/http://www.nigerianstat.gov.ng/Connections/Pop2006.pdf| dead-url=yes}}</ref>
|population_note    = 
|population_total   =2,833,999
|population_density_km2 = 
|timezone           = GMT
|utc_offset         = +0
|latd=5|latm=25 |lats=|latNS=N
|longd=7|longm=30 |longs=|longEW=E 
| blank_name_sec1         = [[List of Nigerian states by GDP|GIO (2007)]]
| blank_info_sec1         = $18.69&nbsp;billion<ref name="C-GIDD GDP">{{cite web|url=http://www.cgidd.com|publisher=Canback Dangel|title=C-GIDD (Canback Global Income Distribution Database)|accessdate = 2008-08-20}}</ref>
| blank1_name_sec1        = [[GDP|GIO]] ti Enikookan
| blank1_info_sec1        = $3,003<ref name="C-GIDD GDP"/>
| blank2_name_sec1        = Ede ibise
| blank2_info_sec1        =[[Ede Igbo|Igbo]]<br /> [[Ede Geesi|Geesi]]
|geocode =NG-AB
|website            =[http://www.abiastateonline.com/ www.abiastateonline.com/]
|footnotes          = 
}}


'''Ìpínlẹ̀ Abia''' ({{lang-ig|Ȯha Abia}})  jẹ́ ìpínlẹ̀ kan ní agbègbè gúúsù-ìlà-oòrùn orílẹ̀ èdè Nàìjíríà,  tí ó pín ààlà sí àríwá àti àríwá-ìlà-oòrùn pẹ̀lú àwọn Ìpínlẹ̀ [[:en:Enugu|Enugu]], àti [[:en:Ebonyi|Ebonyi]], [[:en:Imo_State|Imo State]] sí ìwọ̀-oòrùn, ìpínlẹ̀ [[:en:Cross_River_State|Cross River]] sí ìlà-oòrùn, ìpínlẹ̀ [[:en:Akwa_Ibom_State|Akwa Ibom]] sí gúúsù-ìlà-oòrùn, àti ní ìpínlẹ̀ [[:en:Rivers_State|Rivers]] sí gúúsù. Tí wọ́n sọ lórúkọ látara ìbẹ̀ẹ̀rẹ̀ orúkọ àwọn agbègbè mẹ́rin tí ó pọ̀ jùlọ ní ìpínlẹ̀ náà: '''A'''ba, '''B'''ende, '''I'''suikwuato, àti '''A'''rochukwu.<ref>{{Cite web|title=History of Abia State Nigeria|url=https://allnigeriainfo.ng/history-of-abia-state/|access-date=2021-09-18|language=en-US|archive-date=2021-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20210918023307/https://allnigeriainfo.ng/history-of-abia-state/|dead-url=yes}}</ref> Olú-ìlú rẹ̀ ni [[:en:Umuahia|Umuahia]] tí agbégbè tí ó gbòòrò jùlọ tí ó sì lajú jẹ́ [[:en:Aba,_Nigeria|Aba]].<ref>{{Cite web|title=Aba {{!}} History & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aba-Nigeria|access-date=2022-03-12|website=www.britannica.com|language=en}}</ref>

Ìpínlẹ̀ Abia jẹ́ ìpínlẹ̀ ẹlẹ́ẹ̀kejìlélọ́gbọ̀n tí ó gbòòrò jùlọ ní ààyè tàbí agbègbè àti ẹlẹ́ẹ̀kẹtàdínlọ́gbọ̀n ní iye pẹ̀lú ènìyàn tí ó tó mílíọ́nnù mẹ́rindínlọ́gọ́rùn-ún-lọ́nà-igbalélọ́gọ́rin gẹ́gẹ́ bí àbájáde ọdún 2016.<ref>{{Cite web|title=Figure 1. Map of abia State showing the 17 local government areas.|url=https://www.researchgate.net/figure/Map-of-abia-State-showing-the-17-local-government-areas_fig1_308898561|access-date=2022-03-12|website=ResearchGate|language=en}}</ref>  

Lóde-òní àwọn olùgbé ìpínlẹ̀ Abia láti bí ọ̀pọ̀ ọdún sẹ́yìn kúnfún àwọn oríṣiríṣi ẹ̀yà, ṣùgbọ́n àwọn [[:en:Igbo_people|Igbo]] ni wọ́n gbilẹ̀ jù nínú àwọn olùgbé yìí.

Ní ti ètò ọrọ̀-ajé, iṣẹ́ wíwa epo àti ohun àlùmọ́nì gáààsì ni ó jẹ́ gbòóógì ní ìpínlẹ̀ Abia pẹ̀lụ́ iṣẹ́ àgbẹ̀, nípàtàkì iṣu, [[:en:Maize|àgbàdo]], [[:en:Taro|taro]], [[:en:Oil_palm|epo pupa]], àti [[:en:Cassava|pákí]]. Ilé-iṣẹ́ kékeré kan ń ṣàgbéjáde, pàápàá jùlọ ní agbègbè Aba.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Abia|title=Abia|website=[[Encyclopædia Britannica]]|access-date=14 December 2021}}</ref> Tí ó sì ń gbèrú kíákíá ní iye àti ní Ilé-iṣẹ́, Abia ní ìsopọ̀-ẹlẹ́ẹ̀kẹ́jọ atọ́ka ìdàgbàsókè ènìyàn tó ga jùlọ lórílẹ̀ èdè.<ref>{{cite web|title=Human Development Indices|url=https://globaldatalab.org/shdi/shdi/|website=Global Data Lab|access-date=15 December 2021}}</ref>

==Àwọn Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀==
[[Àwọn Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Nàìjíríà|Àwọn Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀]] (17):
{{div col|colwidth=15em}}
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Àríwá Aba|Àríwá Aba]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Gúúsù Aba|Gúúsù Aba]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Arochukwu|Arochukwu]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Bende|Bende]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ikwuano|Ikwuano]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Àríwá Isiala-Ngwa|Àríwá Isiala-Ngwa]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Gúúsù Isiala-Ngwa|Gúúsù Isiala-Ngwa]]
*[[Isuikwuato]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Obi-Ngwa|Obi-Ngwa]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ohafia|Ohafia]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Osisioma-Ngwa|Osisioma-Ngwa]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ugwunagbo|Ugwunagbo]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ìlaòrùn Ukwa|Ìlaòrùn Ukwa]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ìwọòrùn Ukwa|Ìwọòrùn Ukwa]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Àríwá Umuahia|Àríwá Umuahia]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Gúúsù Umuahia|Gúúsù Umuahia]]
*[[Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Umu-Nneochi|Umu-Nneochi]]
{{div col end}}

==Awon eeyan pàtàkì==
*[[Eucharia Oluchi Nwaichi]]
== Itokasi ==
{{Commonscat|Abia State, Nigeria}}
{{reflist}}

{{ẹ̀kúnrẹ́rẹ́}}

{{AbiaStateGovernors}}
{{Ipinle Naijiria}}
{{Ibile Abia}}

[[Ẹ̀ka:Ìpínlẹ̀ Ábíá| ]]