Jan Janszoon
Janszoon van Haarlem, ti a mọ si Reis Mourad the Younger ( c. 1570 – c. 1641 ), jẹ apaniyan Dutch ti tẹlẹ ti o di corsair Barbary ni Ottoman Algeria ati Republic of Salé. Lẹhin ti o ti gba nipasẹ awọn ẹlẹṣin Algerian kuro ni Lanzarote ni ọdun 1618, o yipada si Islam o si yi orukọ rẹ pada si Mourad. O di ọkan ninu olokiki julọ ti awọn corsairs Barbary orundun 17th. Paapọ pẹlu awọn corsairs miiran, o ṣe iranlọwọ lati fi idi Republic of Salé olominira mulẹ ni ilu orukọ yẹn, o ṣiṣẹ bi Alakoso akọkọ ati Alakoso. O tun ṣiṣẹ bi Gomina Oualidia.
Ìgbà ìbí[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Janszoon van Haerlem ni a bi ni Haarlem ni ọdun 1570, eyiti o wa ni Holland, lẹhinna agbegbe kan ti ijọba ijọba Habsburg ṣe ijọba. Ogun Ọdun Mẹjọ laarin awọn ọlọtẹ Dutch ati Ijọba Ara ilu Spanish labẹ King Philip II ti bẹrẹ ni ọdun meje ṣaaju ibimọ rẹ; o pẹ ni gbogbo igbesi aye rẹ. A mọ diẹ nipa igbesi aye akọkọ rẹ. O fẹ Southgen Cave ni ọdun 1595 ati pe o ni awọn ọmọ meji pẹlu rẹ, Edward ati Lysbeth. [ ijuwe ti nilo ]
Ìṣètò àwọn ilé[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 1600, Jan Janszoon bẹrẹ bi ọkọ oju-omi aladani Dutch ti o wa lati ibudo ọkọ oju-ile rẹ ti Haarlem, ti n ṣiṣẹ fun ipinle pẹlu awọn lẹta ti marque lati ṣe ifilọlẹ gbigbe ọkọ oju omi Spanish ni Ogun Ọdun Mẹjọ. Janszoon bò awọn aala ti awọn lẹta rẹ o si wa ọna rẹ si awọn ilu ibudo igbẹkẹle ti Barbary Coast of North Africa, nibiti o le kọlu awọn ọkọ oju omi ti gbogbo ilu ajeji: nigbati o kọlu ọkọ oju omi Spanish kan, o fo asia Dutch; nigbati o kọlu eyikeyi miiran, o di Captain Ottoman o si fo oṣupa oṣupa ati asia irawọ ti awọn Tooki tabi asia eyikeyi ninu ọpọlọpọ awọn ijọba Mẹditarenia miiran. Lakoko yii, o ti kọ idile Dutch rẹ silẹ.[1]
Àwọn ọmọ ogun Barbary tó ń gbé nílùú[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
A gba Janszoon ni ọdun 1618 ni Lanzarote ( ọkan ninu awọn erekusu Canary ) nipasẹ awọn ẹlẹṣin Algerian ati pe o mu lọ si Algiers bi igbekun. Nibẹ ni o "tan Turk", tabi Musulumi. Diẹ ninu awọn akoitan ṣalaye pe iyipada naa fi agbara mu. Janszoon funrararẹ, sibẹsibẹ, gbiyanju gidigidi lati yi awọn ara ilu Yuroopu ẹlẹgbẹ rẹ ti o jẹ Kristiẹni lati di Musulumi ati pe o jẹ ihinrere Musulumi ti o ni itara. Awọn Tooki Ilu Ottoman ṣetọju iwọn ipa ti ipa lori dípò ti Sultan wọn nipa iwuri fun awọn Moors ni gbangba lati ṣe ilosiwaju ara wọn nipasẹ ajalelokun lodi si awọn agbara Yuroopu, eyiti o binu si Ottoman Ottoman. Lẹhin iyipada Janszoon si Islam ati awọn ọna ti awọn ti o mu, o wọ ọkọ pẹlu olokiki olokiki Sulayman Rais, ti a tun mọ ni Slemen Reis, ẹniti o jẹ Dutchman kan ti a npè ni De Veenboer, ẹniti Janszoon ti mọ ṣaaju gbigba rẹ ati ẹniti o tun yipada si Islam. Wọn wa pẹlu Simon de Danser. [ ijuwe ti nilo ] Ṣugbọn, nitori Algiers ti pari alafia pẹlu ọpọlọpọ awọn orilẹ-ede Yuroopu, kii ṣe ibudo ti o yẹ lati eyiti lati ta awọn ọkọ oju omi ti o gba tabi ẹru wọn. Nitorinaa, lẹhin ti o pa Sulayman Rais nipasẹ ibọn kekere kan ni ọdun 1619, Janszoon gbe lọ si ibudo atijọ ti Salé o bẹrẹ iṣẹ lati ọdọ rẹ bi corsair Barbary kan.
Orílẹ̀-èdè Salé[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 1619, Salé Rovers ṣalaye ibudo naa lati jẹ olominira olominira lati ọdọ Sultan. Wọn ṣeto ijọba kan ti o ni awọn oludari apaniyan 14 ati dibo Janszoon gẹgẹbi Alakoso wọn. Oun yoo tun ṣiṣẹ bi Admiral Grand, ti a mọ ni Murat Reis, ti ọgagun wọn. Awọn ọkọ oju-omi Salé jẹ to awọn ọkọ oju omi mejidilogun, gbogbo wọn kere nitori ẹnu-ọna abo aijinile pupọ.
Lẹhin idoti ti ko ni aṣeyọri ti ilu naa, Sultan ti Ilu Morocco jẹwọ iṣẹ-ṣiṣe rẹ. Ni ilodisi igbagbọ olokiki pe Sultan Zidan Abu Maali ti gba ijọba ọba pada lori Salé o si yan Janszoon Gomina ni ọdun 1624, Sultan gba idibo Janszoon gẹgẹbi alaga nipasẹ yiyan ni yiyan bi gomina ayẹyẹ rẹ.[2]
Labẹ itọsọna Janszoon, iṣowo ni Salé ṣe rere. Awọn orisun akọkọ ti owo oya ti ijọba olominira yii jẹ apaniyan ati awọn oniwe-nipasẹ-trades, sowo ati awọn olugbagbọ ni ohun-ini ji. Awọn akoitan ti ṣe akiyesi oye ati igboya ti Janszoon, eyiti a fihan ninu agbara olori rẹ. O fi agbara mu lati wa oluranlọwọ lati tọju, eyiti o yorisi igbanisise ti arakunrin ẹlẹgbẹ kan lati Netherlands, Mathys van Bostel Oosterlinck, ẹniti yoo ṣiṣẹ bi Igbakeji-Admiral rẹ.[3]
Janszoon ti di ọlọrọ pupọ lati owo oya rẹ bi ẹwa apaniyan, awọn sisanwo fun ìdákọró ati awọn owo abo miiran, ati fifọ awọn ẹru ji. Oju-ọjọ iṣelu ni Salé buru si opin ọdun 1627, nitorinaa Janszoon dakẹ gbe ẹbi rẹ ati gbogbo iṣẹ rẹ pada si Algiers olominira.
Ebe láti ìdílé rẹ̀ ní Netherlands[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Janszoon di alaidun nipasẹ awọn iṣẹ oṣiṣẹ tuntun rẹ lati igba de igba ati lẹẹkansi wọ ọkọ oju-omi lori irin-ajo apaniyan kan. Ni ọdun 1622, Janszoon ati awọn ẹgbẹ rẹ wọ ọkọ oju omi sinu ikanni Gẹẹsi pẹlu ko si ero kan pato ṣugbọn lati gbiyanju orire wọn nibẹ. Nigbati wọn sare lọ lori awọn ipese, wọn docked ni ibudo Veere, Zeeland, labẹ asia Moroccan, ni ẹtọ awọn anfani ti ijọba abinibi lati ipa osise rẹ bi Admiral of Morocco ( ọrọ ti o jẹ alaimuṣinṣin pupọ ni agbegbe ti iṣelu North Africa ). Awọn alaṣẹ Dutch ko le sẹ awọn ọkọ oju omi meji ni iraye si Veere nitori, ni akoko yẹn, ọpọlọpọ awọn adehun alafia ati awọn adehun iṣowo wa laarin Sultan ti Ilu Morocco ati Dutch Republic. Lakoko ìdákọ̀ró Janszoon nibẹ, awọn alaṣẹ Dutch mu iyawo ati awọn ọmọ Dutch akọkọ rẹ wa si ibudo lati gbiyanju lati yi i pada lati fi apaniyan silẹ. Iru awọn ọgbọn bẹẹ kuna pẹlu awọn ọkunrin naa. Janszoon ati awọn ẹgbẹ rẹ fi ibudo silẹ pẹlu ọpọlọpọ awọn oluyọọda Dutch tuntun, laibikita idinamọ Dutch ti ajalelokun.
Ìtumọ̀ àjùmọ̀[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Àwọn ará Netherlands tí wọ́n kó nígbèkùn[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Lakoko ti o wa ni Ilu Morocco, Janszoon ṣiṣẹ lati ni aabo itusilẹ ti awọn igbekun Dutch lati awọn ajalelokun miiran ati ṣe idiwọ wọn lati ta sinu ifi.
Àgbékalẹ̀ Àárín Àwọn Ọmọ ilẹ̀ Faransé àti Morocco ti ọdún 1631[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Imọ ti awọn ede pupọ, lakoko ti o wa ni Algiers o ṣe alabapin si idasile adehun adehun Franco-Moroccan ti 1631 laarin Faranse King Louis XIII ati Sultan Abu Marwan Abd al-Malik II.
Àwọn ìwádìí tó ṣeyebíye[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Lundy[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 1627, Janszoon gba erekusu Lundy ni ikanni Bristol o si mu u fun ọdun marun, ni lilo rẹ bi ipilẹ fun awọn irin-ajo gigun.[4]
Ilẹ̀ Iceland[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 1627, Janszoon lo Danish kan “ẹrú” ( o ṣee ṣe ki o jẹ ọmọ ẹgbẹ atukọ kan ti o gba ọkọ oju-omi Danish kan ti o gba bi ẹbun apaniyan kan ) lati ṣe awakọ oun ati awọn ọkunrin rẹ si Iceland. Nibẹ ni wọn ja abule ipeja ti Grindavík. Awọn ohun mimu wọn jẹ kekere, diẹ ninu awọn ẹja iyọ ati awọn ibi aabo diẹ, ṣugbọn wọn tun gba Icelanders mejila ati awọn Danes mẹta ti o ṣẹlẹ lati wa ni abule naa. Nigbati wọn nlọ Grindavík, wọn ṣakoso lati tan ati mu ọkọ oju-omi oniṣowo Danish kan ti o kọja nipasẹ ọna fifo asia eke. [ ijuwe ti nilo ]
Awọn ọkọ oju omi wọ ọkọ oju omi lọ si Bessastaðir, ijoko ti gomina Danish ti Iceland, lati ja ṣugbọn ko lagbara lati ṣe ibalẹ – o sọ pe wọn ti kuna nipasẹ ina Kanonu lati awọn odi agbegbe ( Bessastaðaskans ) ati ẹgbẹ ti o ni kiakia ti awọn anfani lati Gusu Peninsula. Wọn pinnu lati ta ọkọ si ile Salé, nibiti wọn ti ta awọn igbekun wọn bi ẹrú.
Awọn ọkọ oju omi corsair meji lati Algiers, o ṣee ṣe sopọ si igbogun ti Janszoon, wa si Iceland ni ọjọ 4 Keje ati pe o wa nibẹ. Lẹhinna wọn wọ ọkọ oju omi lọ si Vestmannaeyjar kuro ni etikun gusu ati ja si ibẹ fun ọjọ mẹta. Awọn iṣẹlẹ wọnyẹn ni a mọ ni Iceland gẹgẹ bi Tyrkjaránið ( awọn ifipa ti Ilu Turki ), bi awọn ipinlẹ Barbary ṣe jẹ apakan ti Ottoman Ottoman.
Awọn iroyin nipasẹ awọn Icelanders ti o jẹ ẹrú ti o lo akoko lori awọn ọkọ oju omi corsair sọ pe awọn ipo fun awọn obinrin ati awọn ọmọde jẹ deede, ni pe wọn yọọda lati gbe jakejado ọkọ oju omi, ayafi si dekini mẹẹdogun. Awọn ajalelokun naa ni a rii fifun ni afikun ounjẹ si awọn ọmọde lati awọn ikọlu ikọkọ ti ara wọn. Obinrin ti o bi ọkọ oju-omi ni a tọju pẹlu iyi, ni agbara ikọkọ ati aṣọ nipasẹ awọn ajalelokun. Wọn fi awọn ọkunrin naa si idaduro awọn ọkọ oju omi ati pe wọn ti yọ ẹwọn wọn kuro ni kete ti awọn ọkọ oju omi ba to lati ilẹ. Laibikita awọn iṣeduro ti o gbajumọ nipa itọju ti awọn igbekun, awọn iroyin Icelander ko mẹnuba pe awọn ẹrú ni ifipabanilopo lori irin-ajo funrararẹ, sibẹsibẹ, Guðríður Símonardóttir, ọkan ninu awọn igbekun diẹ lati pada si Iceland nigbamii, ni a ta sinu ifi ẹrú ibalopo bi apejọ kan.[5]
Àpótí Ìlú Baltimore, ní Ilẹ̀ Ireland[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Lehin ti o wọ ọkọ oju omi fun oṣu meji ati pẹlu diẹ lati ṣafihan fun irin-ajo naa, Janszoon yipada si igbekun ti o ya lori irin-ajo, Roman Katoliki kan ti a npè ni John Hackett, fun alaye lori ibiti igbogun ti ere le ṣee ṣe. Awọn olugbe Alatẹnumọ ti Baltimore, ilu kekere kan ni West Cork, Ireland, ni ilu abinibi ara ilu Roman Katoliki ti ara ilu Irish nitori wọn gbe wọn si awọn ilẹ ti o gba lati idile O'Driscoll. Hackett ṣe itọsọna Janszoon si ilu yii ati kuro lọdọ tirẹ. Janszoon ti gba Baltimore silẹ ni 20 June 1631, ti o gba ohun-ini kekere ṣugbọn mu awọn igbekun 108, ẹniti o ta bi ẹrú ni Ariwa Afirika. A sọ pe Janszoon ti tu Irish silẹ ati pe o mu awọn igbekun Gẹẹsi nikan. Laipẹ lẹhin apo naa, wọn mu Hackett ati gbe mọ fun ilufin rẹ. "Eyi kii ṣe Kristiẹni kan ti ko sọkun ati ẹniti ko kun fun ibanujẹ ni oju ọpọlọpọ awọn iranṣẹbinrin oloootitọ ati ọpọlọpọ awọn obinrin ti o dara ti a kọ silẹ si iwa ika ti awọn alaigbede wọnyi ”". Meji ninu awọn abule naa nikan pada si ilu wọn.[6]
Àwọn Ìjà Ìjà Ní Òkun Mẹditaréníà[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Murat Reis pinnu láti rí owó tó pọ̀ gbà nípa lílo àwọn erékùṣù Mẹditaréníà bí àwọn erékún Balearic, Corsica, Sardinia, àti etíkun gúúsù Sicily. Ó sábà máa ń ta ọ̀pọ̀ lára àwọn nǹkan rẹ̀ ní ìlú Tunis, níbi tó ti di ọ̀rẹ́ àwọn Dey. Ó ti ń rìnrìn àjò ní Òkun Jóńsíkò. Ó bá àwọn ará Venice jà nítòsí etíkun Kírétè àti Sípírọ́sì pẹ̀lú ẹgbẹ́ àwọn ọmọ ogun olúgbìn tó ní àwọn ọmọ ilẹ̀ Dutch, Moriscos, Arab, Turkish, àti àwọn ọmọ ogun Janissaries tó jẹ́ olóye.
Àwọn Ẹlẹ́rìí Málta Jàa Mú Un[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 1635, nitosi eti okun Tunisia, Murat Reis ti kun ati iyalẹnu nipasẹ ikọlu lojiji. Oun ati ọpọlọpọ awọn ọkunrin rẹ ni o gba nipasẹ awọn Knights ti Malta. O ti wa ni ewon ninu awọn ile nla dudu ti erekusu naa. O ṣe ibi ati ni ijiya, o si jiya ilera aisan nitori akoko rẹ ninu ile-ẹwọn. Ni ọdun 1640, o ko sa asala lẹhin ikọlu Corsair nla kan, eyiti Dey ti Tunis gbero ni pẹkipẹki lati le gba awọn atukọ ẹlẹgbẹ wọn ati Corsairs. O bu ọla fun pupọ o si yìn fun ipadabọ rẹ si Ilu Morocco ati awọn Ipinle Barbary nitosi..
Wọ́n sá lọ sí orílẹ̀-èdè Morocco, wọ́n sì pa dà sí ìlú náà[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Lẹhin Janszoon pada si Ilu Morocco ni 1640, o ti yan gẹgẹ bi Gomina ti odi nla ti Oualidia, nitosi Safi. O ngbe ni Castle ti Maladia. Ni Oṣu Keji ọdun 1640, ọkọ oju omi de pẹlu consul Dutch tuntun kan, ẹniti o mu Lysbeth Janszoon van Haarlem, ọmọbinrin Janszoon nipasẹ iyawo Dutch rẹ, lati ṣabẹwo si baba rẹ. Nigbati Lysbeth de, Janszoon "joko ni pomp nla lori capeti, pẹlu awọn aga timutimu, awọn iranṣẹ ni ayika rẹ". O rii pe Murat Reis ti di alailagbara, arugbo. Lysbeth duro pẹlu baba rẹ titi di Oṣu Kẹjọ ọdun 1641, nigbati o pada si Holland. Little ni a mọ ti Janszoon lẹhinna; o ṣee ṣe ti fẹyìntì nikẹhin lati igbesi aye gbangba ati ajalelokun. Ọjọ iku rẹ ko jẹ aimọ.
Ìgbéyàwó àti ìran[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 1596, nipasẹ obinrin Dutch ti a ko mọ, ọmọ akọkọ ti Janszoon ni a bi, Lysbeth Janszoon van Haarlem. [ mimọ ti nilo ]
Lẹhin ti o di apaniyan kan, Janszoon pade obinrin ti a ko mọ ni Cartagena, Spain, ẹniti yoo fẹ. Idanimọ ti obinrin yii jẹ ohun ti ko ni itan-akọọlẹ, ṣugbọn ipohunpo ni pe o jẹ ti ipilẹṣẹ ti ọpọlọpọ-ẹya, ti a ka si “Morisco” ni Ilu Sipeeni. Awọn akoitan ti sọ pe ko jẹ nkankan diẹ sii ju apejọ kan, awọn miiran sọ pe o jẹ Musulumi Mudéjar kan ti o ṣiṣẹ fun idile ọlọla Kristiẹni kan, ati awọn iṣeduro miiran ni a ti ṣe pe o jẹ “Ọmọ-binrin ọba.”." Nipasẹ igbeyawo yii, Janszoon ni awọn ọmọ mẹrin: Abraham Janszoon van Salee ( b.1602 ), Philip Janszoon van Salee ( b. 1604 ), Anthony Janszoon van Salee ( b.1607 ), ati Cornelis Janszoon van Salee ( b. 1608 ).
O jẹ akiyesi pe Janszoon ṣe igbeyawo fun igba kẹta si ọmọbirin Sultan Moulay Ziden ni ọdun 1624.
Ìgbésí ayé àwọn èèyàn[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ni ọdun 2009, ere kan ti o da lori igbesi aye Janszoon bi apaniyan kan, “Jan Janszoon, de bilondi Arabier”, ti Karim El Guennouni kọ irin-ajo Netherlands. "Ọmọ-baba agba: Ballad ti Murad the Captain" jẹ ewi awọn ọmọde nipa Janszoon ti a tẹjade ni ọdun 2007.[7]
Ni ọdun 2015, Janszoon jẹ alatako bọtini ninu itan aramada Slave si Fortune nipasẹ D.J. Munro.
Orúkọ[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
A tun mọ Janszoon bi Murat Reis the Younger. Awọn orukọ Dutch rẹ ni a tun fun ni Jan Jansen ati Jan Jansz; orukọ rẹ ti a gba bi Morat Rais, Murat Rais, Morat; Little John Ward, John Barber, Captain John, ati Caid Morato jẹ diẹ ninu awọn orukọ Pirate rẹ. "“Irun irun” jẹ oruko apeso ti Janszoon.
- ↑ Karg and Spaite (2007): 36
- ↑ "Murad Rais", p.98
- ↑ "Murad Rais", p. 98
- ↑ . https://books.google.com/books?id=USiyy1ZA-BsC&pg=PA90.
- ↑ "Murad Rais", p. 129
- ↑ "Murad Rais", p. 121, 129
- ↑ "Bad Grandpa: The Ballad of Murad the Captain", Jim Billiter. Accessed 9 September 2011.