Àsà oge ṣíṣẹ́ ní ilè yorùbá
AṢA OGE ṢÍṢE NÍ ILẸ YORÙBÁ
Oge ṣíṣe jẹ́ ọ̀kan nínú àsà ilè Yorùbá tí ó níse pẹ̀lú bí a tí se ń tún ara wà se àti bí a se mú ẹwà ara wà jáde.
Àì mò ànfàní àti iyì tí o wà níbi oge ṣíṣe àti ṣíṣe ẹwà ní Ilè Yorùbá ni ìsọ̀rí ohun ti àwa ọ̀dọ́ ìwòyí ko fi pàtàkì OGE ṢÍṢE.
Ní ayé òde òní tí a bá rí ẹni tí o kò ilà, àwọn ọ̀dọ́ àti àwọn akẹgbẹ́ re yíò máà fi se yẹ̀yẹ́ nítorí pé wón ri ilà kíkó gẹ́gẹ́bí ohun ayé àtíjó tí kò ye kí a máà rí ni òde òní mò, tàbí tí àbá rí ẹni tí o wo agbádá, dànsíkí, bùbá, ìró àti bùbá tàbí ẹni tí o se àwọn irun bíì ìpàkọ́ ẹlẹ́dẹ̀, kọjúsọ́kọ kẹ̀yìnsálẹ̀, wón a máà wo wón bí ẹni tí kò rí ookan, béè àwọn ohun tí o n bú ẹwà kún àsà àti isé ilè Yorùbá.
Àwọn ti a le lo láti fi se oge
- Osùn kíkùn
- Làálì Lílé
- Etí lílu
- Irun dídì
- Orí fífá
- Ilà kíkọ
a) Làálì Lílé: Àsà làálì lílé jẹ́ ohun tí àwọn Yorùbá kọ́ láti ọ̀dọ̀ àwọn Haúsá, nítorípé àwọ̀n ní wón máà le làálì láti ìbèrè pẹ̀pẹ̀. A ní ewé igi tí a mò sí ewé laali, a máà ń kún ewé yíì , ao fi káún si, ao si fisí ibi tí a bá fe le làálì náà si ní ara wa.
b) Tìro Lílé: Tìro nínú tún jẹ́ ohun tí o se pàtàkì nínú ìsaralóge ilè Yorùbá, yàtọ̀ si wípẹ́ a máà n fi tìro se oge, tìro tún dára fún ojú wà, a máà kò ìdọ̀tí kúrò nínú ojú, a si máà jẹ́ kí ojú rína kedere. Àti okùnrin, àti obìnrin ní o lé le tìro sùgbón obìnrin ní ó pọ̀jù nínú àwọn tí o máà le tìro.
d) Ilà Kíkọ: Ilà kíkọ jẹ́ ònà tí àwọn Yorùbá fi ń se oge ní ayé àtíjó, àwọn bàbáńlá wa a máà ko ilà fún ọmọ láti bù ẹwà kún ojú ọmọ náà, wón a sí tún máà ko ilà fún ọmọ láti fi se ìpín láàrin ọmọ wón àti ọmọ èlòmíràn paapaa jùlọ láàrin ẹ̀yà kan sí ìkejì, oríṣiríṣi ilà kíkọ ní o wa, ẹ̀yà oríṣiríṣi sí ni o ní bí wón tí se n ko ilà tiwon, tófi jẹ́ wípẹ́ tí àwọn ènìyàn bá tí rí ilà yi lójú ènìyàn kan, wón tí mò ibi tí ẹni náà tí wá.
e) Etí Lílu: Etí lílu láti fi se oge jẹ́ ohun tí àwọn obìnrin nìkan gbudọ̀ máà se tí okùnrin kòsì gbọdọ̀ kópa nípe, Àwọn obìnrin máà n lu eti won lati fi yeri eti sí, yẹrí etí ti a fi orisirisi iyun ati ilẹ̀kẹ̀ se, tí yíò si máà múwon rẹwà si.
ẹ)Irun dídì: Oríṣiríṣi ara ní àwọn obìnrin Yorùbá máà ń fi irun dá, wón a máà se irun orí wón láti fi se oge, ní ìgbà míràn, wón a máà fi ilẹ̀kẹ̀ si láti gbẹ́ ẹwà wón yo dáradára.
f) Irun Fífá: Nígbàtí àwọn obìnrin bá ń di irun wón, àwọn okùnrin náà a máà fà orí wón, ònà tí o bá wùwón ní wón fi le fà, tí yíò si máà gbẹ́ ẹwà tiwon máà yo gẹ́gẹ́bí okùnrin. Àyàfi àwọn tí a mò sí Ìlárì ọba, tí wón máà n fi díè le nínú orí wón láti fi hàn pé ìlárì niwon.