Ẹ wo àmì-ọ̀rọ̀ fún Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì

{{WW2InfoBox}}
'''Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì''' tàbí '''Ogun Agbáyé Kejì''' jẹ́ ogun tí ó pa gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè agbáyé pọ̀ lẹ́ẹ̀kan-ṣoṣo tí ó bẹ̀ ní àárín ọdún 1939 sí ọdún 1945. Ogun yí jẹ́ èyí tí ó kan gbogbo àwọn orílẹ̀-èdè agbáyé tí wọ́n jẹ́ alágbára tí wọ́n sì lààmì-laaka. Ọ̀pọ̀ àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n jagun náà ni a lè pin sí méjì. Àwọn apá kíní ni ''Òngbèjà'' nígbà tí àwọn apá kejì jẹ́ ''Atọ́jà''. Iye àwọn tí wọ́n jẹ́ jagun-jagun tí wọ́n kópa nínú ogun yí jẹ́ ọgbàọ́rùn un mílíọ́nù láti àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ ọgbọ̀n lápapọ̀. Àwọn orílẹ̀-èdè tí wọ́n jẹ́ oníjà gan an sa ipá wọn nípa lílo gbogbo ọrọ̀-ajé, ìṣúná, ilé-iṣẹ́ jànkàn-jànkàn, ìwádí ìmọ̀ sáyéẹ́nsì tí wọ́n ní láti fi jagun náà, èyí kò jẹ́ kí á mọ̀ nkan ogun àwoọ́n ọmọ ogun nikan ni àwọn orílẹ̀-èdè yí ló láti fi jagun ni tàbí wọ́n lo àwọn nkan mìíràn tí kìí ṣe ti Olohun tí ó jẹ́ ti àwọn ará ìlú lásán. Ogun agbáyé ẹlẹ́kejì yí jẹ́ ọ̀kan gbòógì nínú àwọn ogun tí èmi ati dúkìá ti ṣòfò jùlo lágbàáyé nínú ìtàn ìṣẹ̀dálẹ̀ ọmọ adáríhurun. Àwọn ológun tí wọ́n sọ ẹ̀mí wọn nu níbi ìjà-àgbà yí jẹ́ mílíọ́nù ọ́nà àádọ́rin àti mílíọ́nù lọ́nà márùndínláàdọ́taọ́sàn án [[Ọmọnìyàn|ènìyàn]], nígbà tí àwọn tí wọ́n kú jùlọ jẹ́ ará ìlú lásán tí wọn kìí ṣe jagun-jagun. Ohun tí ó fàá tí òkú yí fi pọ̀ tó bẹ̀ẹ́ ni ìwà ìmọ̀ọ́mọ̀-ṣekú pa ọ̀pọ̀ ènìyàn tí àwọn Gẹ̀ẹ́sì ń pe ní ''jẹ́nósáìtì'', nípa ìlànà [[ìfebipani]] , [[pípa àwọn aláìṣẹ̀]] àti [[fífi ajàkálẹ̀ àrùn pani]]. Wọ́n ṣamúlò àwọn [[bàlúù dìgbòlùjà]] nínú ogun àgbáyé yí, ba kan náà ni wọ́n tún lo àwọn [[àdó olóró]] tí ó le pa [[ìlú]] run, bẹ́ẹ̀ sì ni wọ́n tun lo  [[nuclear weapons]]láti jagun lásìkò náà., lẹ́yìn ọ̀pọ̀lọpọ iwe àdéhùn ati [[òfin]] oríṣiríṣi

==Bí ó ṣe bẹ̀rẹ̀==
A gbọ́ wípé ogun àgbáyé ẹlẹ́kejì yí bẹ̀rẹ̀ ní ọjọ́ kínní oṣù Kẹsàn an ọdún 1939, nígbà tí orílẹ̀-èdè ilé-iṣẹ́ ológun [[Nazi]] ti ilẹ̀ [[Germany]] kọlu orílẹ̀-èdè [[Pólándì]] tí àjọ ìṣọ̀kan [[United Kingdom]] àti orílẹ̀-èdè [[Faransé]] náà sì ṣígun kọlu orílẹ̀-èdè [[Germany]] lẹ́ni tí ó ń gbèjà orílẹ̀-èdè [[Pólándì]] ní ọjọ́ kẹta tí Germany kọlu Pólándì. Níparí ọdún 1939 sí 1941, orílẹ̀-èdè [[Germany]] ti ń ṣàkóso lórí ọ̀pọ̀lọpọ̀ [[ilẹ̀]] àti [[Ìlú]] ní apá [[Yúróòpù]], lẹ́yìn ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìfọwọ́bọ̀wé àdéhùn àti [[òfin]] oríṣiríṣi. Lẹ́yìn èyí, orílẹ̀-èdè Germany, orílẹ̀-èdè [[Japan]] àti orílẹ̀-èdè [[Italy]] kórapọ̀ di ọ̀kan tí wọ́n pe orúkọ wọn ní ''Axis Alliance'', nígbà tí àwọn orílẹ̀-èdè mìíràn náà sì ń dara pọ̀ mọ̀ wọn nígbà tí ó yá. Nínú we àdéhùn tí ọ̀gágun [[Molotov–Ribbentrop]] fọwọ́bọ̀ ní  oṣù Kẹjọ ọdún 1939, orílẹ̀-èdè [[Jẹ́mánì|Germany]] àti [[Soviet Union]] nígbà náà fọwọ́-sowọ́pọ̀ láti túbọ̀ gba àwọn ilẹ̀ àwọn alámùúlégbè wọn ní Yúróòpù siwájú si.  

{{TOC limit}}




{{ekunrere}}

== Akiyesi ==

;Footnotes
{{Reflist|group=nb}}


{{Reflist|colwidth=30em}}

== Àwọn ìtókasí ==
{{Refbegin}}
* {{Cite book|last=Adamthwaite|first= Anthony P|title=The Making of the Second World War|isbn=0415907160|year=1992 |publisher=Routledge |location=New York}}
* {{Cite book|first=J Kenneth|last=Brody|title=The Avoidable War: Pierre Laval and the Politics of Reality, 1935–1936|publisher= Transaction Publishers|year= 1999|page= 4|isbn=0765806223}}
* {{Cite book|last=Bullock|first=A.|title=Hitler: A Study in Tyranny|publisher=[[Penguin Books]]|year=1962|isbn=0140135642|ref=harv|postscript=<!--None-->}}
* {{Cite book|last=Busky|first= Donald F|title=Communism in History and Theory: Asia, Africa, and the Americas|isbn=0275977331|year=2002|publisher=Praeger Publishers}}
* {{Cite book|last=Davies|first=Norman|title=No Simple Victory: World War II in Europe, 1939–1945|publisher=Penguin Group|year=2008|isbn=0143114093|ref=harv|postscript=<!--None-->}}
* {{cite web|last=Glantz|first=David M.|title=The Soviet‐German War 1941–45 Myths and Realities: A Survey Essay|url=http://www.strom.clemson.edu/publications/sg-war41-45.pdf|year=2001|ref=harv|postscript=<!--None-->|access-date=2011-11-12|archive-date=2011-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20110617094931/http://www.strom.clemson.edu/publications/sg-war41-45.pdf|dead-url=yes}}
* {{Cite book|last=Graham|first=Helen|title=The Spanish Civil War: A Very Short Introduction|publisher=Oxford University Press, USA|year=2005|isbn=0192803778}}
* {{Cite book|last=Hsiung|first=James Chieh|title=China's Bitter Victory: The War with Japan, 1937–1945|publisher=M.E. Sharpe|year=1992|isbn=156324246X|ref=harv|postscript=<!--None-->}}
* {{Cite book|last1=Jowett|first1=Philip S.|last2=Andrew|first2=Stephen|title=The Japanese Army, 1931–45|publisher=Osprey Publishing|year=2002|isbn=1841763535|ref=harv|postscript=<!--None-->}}
* {{Cite book|last=Kantowicz|first= Edward R|title=The rage of nations|publisher= Wm. B. Eerdmans Publishing|year= 1999|isbn= 0802844553}}
* {{Cite book|last1=Kershaw|first1=Ian|title=Hitler, 1936–1945: Nemesis|publisher=W. W. Norton & Company|year=2001|isbn=0393322521|ref=harv|postscript=<!--None-->}}
* {{Cite book|last=Kitson |first=Alison|title=Germany 1858–1990: Hope, Terror, and Revival|isbn= 9780199134175|year=2001 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford}}
* {{Cite book|last=Mandelbaum|first=Michael |title=The Fate of Nations: The Search for National Security in the Nineteenth and Twentieth Centuries|publisher= [[Cambridge University Press]]|year= 1988|page= 96|isbn=052135790X}}
* {{Cite book|last1=Murray|first1=Williamson|last2=Millett|first2=Allan Reed|title=A War to Be Won: Fighting the Second World War|publisher=Harvard University Press|year=2001|isbn=0674006801|ref=harv}}
* {{Cite book|first1=Ramon|last1=Myers|first2=Mark|last2=Peattie|title=The Japanese Colonial Empire, 1895–1945|publisher= [[Princeton University Press]]|year=1987|isbn=0691102228}}
* {{Cite book|last= Preston |first=Peter|title='Pacific Asia in the global system: an introduction'', Wiley-Blackwell|year=1998|isbn= 0631202382|page= 104|publisher= Blackwell|location= Oxford}}
* {{Cite book|last=Record|first=Jeffery|title=Appeasement Reconsidered: Investigating the Mythology of the 1930s|publisher=DIANE Publishing|year=2005|page=50|isbn=1584872160|url=http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/PUB622.pdf|format=PDF|accessdate=15 November 2009|archivedate=11 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100411104102/http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/PUB622.pdf}}
* {{Cite book|last=Shaw|first= Anthony |title=World War II Day by Day|publisher= MBI Publishing Company|year= 2000|isbn= 0760309396}}
* {{Cite book|title=All Riot on the Western Front, Volume 3
|first1=Winston |last1=Smith |first2=Ralph |last2=Steadman |publisher=Last Gasp |year=2004 |isbn=0867196165 }}
* {{Cite book|last=Weinberg|first=Gerhard L.|title=A World at Arms: A Global History of World War II|publisher=Cambridge University Press|year=1995|isbn=0521558794|ref=harv|postscript=<!--None-->}}
* {{Cite book|title=Adolf Hitler and the Third Reich in American magazines, 1923–1939 |url=|format=|first=Michael |last=Zalampas |year=1989|publisher=Bowling Green University Popular Press |isbn=0879724625}}
{{refend}}

{{Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì}}

[[Ẹ̀ka:Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì| ]]
[[Ẹ̀ka:Àwọn ogun]]