Jump to content

Onchocerciasis

Lát'ọwọ́ Wikipedia, ìwé ìmọ̀ ọ̀fẹ́
Onchocerciasis
OnchocerciasisAn adult black fly with the parasite Onchocerca volvulus coming out of the insect's antenna, magnified 100x
OnchocerciasisAn adult black fly with the parasite Onchocerca volvulus coming out of the insect's antenna, magnified 100x
An adult black fly with the parasite Onchocerca volvulus coming out of the insect's antenna, magnified 100x
Ìpínsọ́wọ̀ àti àwọn òkunfà ìta
ICD/CIM-10B73. B73.
ICD/CIM-9125.3 125.3
DiseasesDB9218

Onchocerciasis, tí a tún mọ̀sí jìgá àti àrùn Robles, jẹ́ ààrùn tí àkóràn ṣòkunfà pẹ̀lú àràn àfòmọ́ Onchocerca volvulus.[1] Lára àwọn ààmì ni ìhún-ara gan an, àwọn wíwú inú àwọ̀ ara, àti àìríran.[1] Òhun ni òkunfà kejì àìríran tí ó wọ́pọ̀ ti àkóràn fà, lẹhin trachoma.[2]

Àràn àfòmọ́ ń tàn káàkíri nípa àwọn ìgéjẹ ti eṣinṣin dúdú ti irúfẹ́ Simuliumu.[1] Lọ́pọ̀ ìgbà ni ọ̀pọ̀ ìgéjẹ gbọ́dọ̀ wáyé ṣáájú kí àkóràn tó wáyé.[3] Àwọn eṣinṣin yíì ń gbé lẹ̀bá àwọn odò èyí tí ó ṣòkunfà orúkọ àrùn náà.[2] Nígbà tí o bá tìwà nínu ènìyàn, àwọn àràn náà ń ṣẹ̀dá ìdin tí o ń jáde nínu àwọ ara.[1] Níb́i ni wọn tì le ṣàkóràn fún eṣinṣin dúdú míìràn tí yóò gé ènìyàn jẹ.[1] Ọ̀pọ̀ ọ̀nà ni a ń ṣàwarí mímọ̀ àrùn náà èyí tí ó wà lára: ṣíṣe ìṣàyẹ̀wò omi ara ti àwọ̀ ara si omi iyọ̀ ara bí ó ti yẹ àti wíwò kí ìdin náà ó jáde, wíwo ojú fún ìdin náà, àti wíwo inú aẁọn ara wíwú lábẹ́ àwọ̀ ara fún àwọn àràn ńlá.[4]

àjẹ̀sára lodì sí àrùn náà kòsí.[1] Ìdẹ́kun ni nípa ìyẹra fún gígéje àwọn eṣinṣin.[5] Èyí lèjẹ lára lílo ogùn lílé kòkòrò àti ìwọṣọ dáradára.[5] Àwọn ìlépa míìràn ni láti dín iye àwọn eṣinṣin kù nípa fífí wọn ogùn apa kokorò.[1] Àwọn ipa láti ṣàmúkúrò aarùn yíì nípa ìtọjú àwọn ọ̀wọ́ ènìyàn lẹ́ẹ̀mejì lọ́dún ni o ńlọ lọ́wọ́ ní ọ̀pọ̀ agbegbè ní àgbayé.[1] Ìtọjú àwọn tí ó ní àkóràn nípa egbòògi náà ivermectin ní gbogbo oṣù mẹ́fà-mẹ́fà sí méjìlá.[1][6] Ìtọjú yíì maa ńpa ìdin ṣùgbọ́n kòle pa àwọn ìdin tí ó ti dàgbà.[7] Ìtọjú náà doxycycline, tí o maa ńpa ẹgbẹ́ ńpè ní bakiteríà Wolbachia, jọ èyí tí o lè gba agbára lọ́wọ àwọn aràn náà, àwọn kan sì gbaniníyànjú pẹ̀lú .[7] Ìyọkúrò àwọn wíwú inú ara lábẹ àwọ̀ ara nípa iṣẹ́ abẹ ni a tún lèṣe.[6]

Bíi 17 sí 25 mílíọ́nù àwọn ènìyàn ni o ní àkóràn jìgá, pẹ̀lú ìdá bíi 0.8 mílíọ́nù tí wọn ní ìpàdánù ìríran.[3][7] Ọ̀pọ̀ àwọn àkóràn ń wáyé ní ìwọ̀ gúùsù Afíríkà, bí o tìlẹ̀ jẹ́pé àti ṣàwarí àwọn ìṣẹlẹ̀ kan ní Yemen àti ní àwọn agbegbè ìyàsọtọ̀ Aarin àti Gúúsù Amẹríkà.[1] Ní 1915,oluwosàn Rodolfo Robles ni ó kọ́kọ́ so arùn ojú mọ́ aràn.[8] Tí a ṣàkọsílẹ̀ lọ́wọ Àjọ Ìlera Àgbayé gẹ́gẹ́bí àrùn tí a gbàgbé ti ipa ọ̀nà oorùn.[9]

  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 "Onchocerciasis Fact sheet N°374". World Health Oragnization. March 2014. Retrieved 20 March 2014. 
  2. 2.0 2.1 "Onchocerciasis (also known as River Blindness)". Parasites. CDC. May 21, 2013. Retrieved 20 March 2014. 
  3. 3.0 3.1 "Parasites – Onchocerciasis (also known as River Blindness) Epidemiology & Risk Factors". CDC. May 21, 2013. Retrieved 20 March 2014. 
  4. "Onchocerciasis (also known as River Blindness) Diagnosis". Parasites. CDC. May 21, 2013. Retrieved 20 March 2014. 
  5. 5.0 5.1 "Onchocerciasis (also known as River Blindness) Prevention & Control". Parasites. CDC. May 21, 2013. Retrieved 20 March 2014. 
  6. 6.0 6.1 Murray, Patrick (2013). Medical microbiology (7th ed.). Philadelphia: Elsevier Saunders. p. 792. ISBN 9780323086929. http://books.google.ca/books?id=RBEVsFmR2yQC&pg=PA792. 
  7. 7.0 7.1 7.2 Brunette, Gary W. (2011). CDC Health Information for International Travel 2012 : The Yellow Book. Oxford University Press. p. 258. ISBN 9780199830367. http://books.google.ca/books?id=5vCQpr1WTS8C&pg=PA258. 
  8. Lok, James B.; Walker, Edward D.; Scoles, Glen A. (2004). "9. Filariasis". Medical entomology (Revised ed.). Dordrecht: Kluwer Academic. p. 301. ISBN 9781402017940. http://books.google.ca/books?id=C7OxOqTKYS8C&pg=PA301. 
  9. Reddy M, Gill SS, Kalkar SR, Wu W, Anderson PJ, Rochon PA (October 2007). "Oral drug therapy for multiple neglected tropical diseases: a systematic review". JAMA 298 (16): 1911–24. doi:10.1001/jama.298.16.1911. PMID 17954542. http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?doi=10.1001/jama.298.16.1911.