Adágún Chad kún fún Savanna

Okun Chad ti o kún fun Savanna jẹ́ awon ile koríko tí o kún fun iṣan omi ati ecoregion savannas ní Afirika. Ó ní àwọn ilẹ̀ koríko tí omi kún fún ìgbà gbogbo àti àwọn savannas ní àfonífojì Adágún Chad ní Àárín Gbùngbùn Áfíríkà, ó sì bo àwọn apá kan ní Cameroon, Chad, Niger, àti Nàìjíríà.

Geography[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Adagun Chad jẹ adagun aijinile nla kan, ti o dubulẹ ni aarin agbada idalẹnu nla kan ti o ni pipade, laisi iṣan si okun. Omi Okun Chad ni agbegbe ti 2,381,635 square kilometres (919,554 sq mi) . Apa ariwa ti agbada jẹ ogbele tabi ologbele-ogbele, ati pe apa gusu ni oju-ọjọ Savanna ti o gbẹ ni asiko.

Àwọn savannas tí isan omi kún yí adágún náà ká. Àwọn odò Chari ati Logone, eyití wọ́n ń ṣàn sí àríwá láti àwọn òkè gíga ní etí gúúsù agbègbè náà, pèsè 95% omi tuntun Lake Chad. Odo Yobe, eyití ó ń ṣàn sí ìlà-oòrùn sí òpin àríwá adágún náà, ń ṣe alabapin 2.5% ìwọlé adágún náà.

Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé kò ní ilé ìtajà kankan, Lake Chad kò ní ìmọ́lẹ̀ kékeré. Omi iyọ̀ náà rì sí ìsàlẹ̀ adágún náà, wọ́n sì tú sí àríwá nípasẹ̀ àwọn aṣọ abẹ́lẹ̀. Apá gúúsù adágún náà, èyí tí ó ń gba ìwọlé odò púpọ̀, kò ní iyọ̀ ju apá àríwá lọ.

Ecoregion naa pẹlu awọn ilẹ olomi Hadejia-Nguru ni ariwa Naijiria. Awọn ilẹ olomi ti asiko yii dagba ni ibi ipade ti Hadejia awọn odo Jama'are, apakan ti eto odo Yobe ti o wa ni iwọ-oorun ti adagun naa. Awọn ilẹ olomi wọnyi gbooro si 6,000 km² lakoko awọn oke ti awọn odo ti pẹ-Oṣu Kẹjọ, pẹlu agbegbe oju omi ti 2,000 km².

Apá Adágún Chad ti ecoregion ti yika nipasẹ Sahelian Acacia savanna ecoregion, igbanu ti savanna gbígbẹ tí ó ń lọ sí ìlà oòrùn àti ìwọ̀ oòrùn káàkiri Afirika ní gúúsù ti aginju Sahara. Àwọn ilẹ̀ olomi Hadejia-Nguru jẹ alaa nipasẹ Iha iwọ-oorun Sudanian ecoregion.

Afefe[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Ojú ọjọ́ náà jẹ́ ojú ọjọ́ àti gbẹ, pẹ̀lú òjò ọdọọdún 320 mm lórí adágún omi. Òjò máa ń rọ̀ ní àsìkò òjò oṣù kẹfà sí oṣù Kẹwàá. Oṣù Kẹta sí Oṣù Kẹfà gbóná ó sì gbẹ, àti pé oṣù kọkànlá títí di oṣù kejì oṣù òtútù gbẹ ó sì tutù. Evaporation kọjá òjò ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ oṣù.

Ododo[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Adágún náà pelu àwọn agbègbè ti omi ìṣísílẹ̀ àti àwọn ibùsùn ifefe omi aijinile. Àwọn ohun ọ̀gbìn ibùsùn tí ó wọ́pọ̀ ní adágún gúúsù pẹ̀lú Cyperus papyrus, Phragmites mauritianus, ati Vossia cuspidata . Phragmites australis ati Typha domingensis jẹ diẹ wọpọ ni adagun ariwa iyọ. Letusi Nile ( Pstia stratiotes ) jẹ ohun ọgbin lilefoofo ti o n ṣe awọn ibusun nla lẹẹkọọkan kọja awọn agbegbe omi ṣiṣi.

Ewéko ní àwọn agbègbè tí isan omí àkoko yàtọ̀ pẹ̀lú ìjìnlẹ̀ àti àkókò isan omi àkoko. Aàwọn ilẹ̀ koríko Yaéré ní a rii ni àwọn agbègbè tí isan omi nigbagbogbo ni iha gúúsù ti adágún náà. Awọn ohun ọgbin abuda pẹlu Echinochloa pyramidalis, Vetiveria nigritana, Oryza longistaminata, ati Hyparrhenia rufa . Nibiti ikunomi akoko ti wa ni aijinile ati akoko kukuru, Awọn igi ati awọn igbo wa, ti o wa lati savannas si awọn igi igi, ti a mọ ni agbegbe 'karal' tabi 'firki'. Acacia seyal jẹ igi pataki julọ, pẹlu Acacia nilotica ni ayika awọn ibanujẹ. Ilẹ-ilẹ ti awọn koriko ati awọn igbo dagba 2 si 3 mita giga, ati pẹlu Caperonia palustris, Echinochloa colona, Hibiscus asper, Hygrophila auriculata, Sorghum purpureosericeum, ati Schoenfeldia gracilis.

Fauna[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Àwọn koríko àti savannas tí àkúnya omi kún jẹ́ ibùgbé pàtàkì fún àwọn ẹyẹ omi, pẹ̀lú àwọn aṣíkiri Palearctic tí wọ́n wà ní ìgbà òtútù níbí. Odo prinia ( Prinia fluviatilis ) ati lark rusty ( Mirafra rufa ) jẹ́ awon ẹiyẹ olùgbé tí wọ́n ń gbé ní Chad ti àwọn savannas àti àwọn ilẹ̀ omi mìíràn ní Sahel