Àjàkálẹ̀ àrùn Nipha

Àjàkálẹ̀ àrùn Nipha

Àjàkálẹ̀ àrùn Nipha jẹ́ àrùn kan tó jákè jáko ní kòkò àìfojúrí Nipha ń ṣokùfà rẹ̀. Àrùn yí ma ń fojú han lára ẹni tí ó ba ko nípa kí ẹni náà ó ní àìsàn Ibà,Ikọ́, Orí fífọ́, Àìlè mí Kanlẹ̀ àti Iye méjì Èyí tún lè mú kí alásìn yí ó dákú lọ gbọnrangandan.

Ohun tí ó ń ṣokùnfà àrùn yí

Kòkòrò àrùn Nípha ni ó jẹ́ ọ̀kan nínú ẹbí kòkòrò tí Ẹnipafírọ́ọ́sì tí má ń gbe nínú ẹjẹ̀ ohun abẹ̀mí. Kòkòrò arùn àìfojúrí yí ni ó a lè kó nípa jíjẹ lalára èso tí ẹyẹ Àdán bá ti fẹnu bà. Ẹ̀wẹ̀, àrùn yí lè tàn kálẹ̀ láti ọ̀dọ̀ ọmọnìyàn sí ọmọnìyàn tàbi ẹranko sí eranko, bákan náà láti ọ̀dọ̀ ẹranko sí ènìyà àti ènìyàn sí ẹranko nígbà tí a bá ní ìfaragbà yálà èémí, ẹ̀jẹ̀, sínsín ẹni tí ó àrùn yí àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ . Ìṣèwádí àrùn yí lò m ń dá lè orí ììfiléde ìwádí tí ó bá jáde láti iyàrá ayàfiẹ̀wò jáde.

Ṣiṣẹ́ Ìwòsàn àti ọ̀nà ìpèsè Oògùn rẹ̀

Títọ́jú aláìsàn tí ó ní àrùn Nipha ni pípèsè ìtọ́jú tó péye. Ní àsìkò ọdún 2018, kòì tíì sí Oògùn kan pàtó fún ìtọ́jú àrùn náà. Àmọ́, ṣíṣọ́ra-ẹni nípa sísúnmọ́ ẹyẹ àdán, Ẹlẹ́dẹ̀ àti kí a má jẹ dàbínù tútù ni ọ̀nà kan pàtàkì tí a fi lè ṣọ́ ara wa kúrò níbi ìkọlù àrùn náà. Àwọn tí wọ́n kò àrùn Nípa ni ọdún 2018 ń lọ sí nkan bí ọgọ́ta ó lè mẹ́wàá tí ìdá 75 nínú àwọn wọ̀nyí sì dèrò ọ̀run. Ní inú oṣù Karùn ún ọdú 2018, yí kan náà, àwọn .ẹ́tàdínlógún ni wọ́n gbèkuru jẹ lọ́wọ́ ẹbora ní Ìpínlẹ̀ Ke ra la ní orílẹ̀-èdè India.

Ìtàn bí àjàkálẹ̀ àrùn yí ṣe bẹ̀rẹ̀

Wọ́n kọ́kọ́ kẹ́fín sí àrùn yí ní ọdún 1988, nígbà tí ó bẹ́ sílẹ̀ ní orílẹ̀-èdè Malaysia, tí wọ́n sì àmúpamọ́ rẹ̀ ní ọdún 1999. .

Àwọn àmì tí a fi lè mọ ẹni tí ó bá ní àrùn Nipha

Lẹ́yìn ọjọ́ mẹ́rìnlá tí aláìsàn bá ti lùgbàdì àrùn yí ni yóò ma bẹ̀rẹ̀ sí ní àìsàn Ibà, orí- fífọ́, ìṣe iyè méjì àti sise ségesège ọpọlọ aláìsàn náà. Àwọn àmì yí lè sun síwájú kí ó sì di ara wíwú, tí ó sì lè fa kí ọpọlọ ẹni náà ó pajúdé. Èyí ni àmì tó búrú jùlọ tí àrùn Nípa ń fún ni. Ẹ̀wẹ̀, aláìsà náà tún lè ma kojú ìṣòro níbi ọ̀rọ̀ sísọ, àti àwọ ibi kọ́lọ́fín ara. Àwọn aláìsàn tí wọ́n ní kòkòrò àrùn Nipha tí wọn kò lè má kanlẹ̀ ni wọ́n ní ànfàní àti kò àrùn náà bá èlò mìíràn kíá kíá.

Àwọn ewu rẹ̀

Àwọn òṣìṣẹ́ ilé Ìwòsàn ni wọ́n ní wà ní ipò ewu jùlọ nítorí wípé àwọn ni wọ́n ń ṣètọ́jú àwọn aláìsàn fúndí èyí, ó ṣeé ṣe kí wọ́n tètè kò àrùn yí lára àwọn aláìsàn tí wọ́n ń tọ́jú.

• 
  How the Nipah virus spreads
• 
  Fruit bats are the natural reservoirs of Nipah virus

Dídẹ́kun Àjàkálẹ̀ àrùn

Ìdẹ́kun àjàkálẹ̀ àrùn Nipha ni ó ṣe pàtàkì jùlọ nígbà tí kò tíì sí Oògùn tí a lè fi dẹ́kun àrùn náà. Láti ṣe èyí, a gbọ́dọ̀ yálà fún jíjẹ àwọn èso èyíkéyí tí ẹyẹ bá ti jẹ, kí á yẹra fún sísúnmọ̀ àwọn ẹlẹ́dẹ̀ àti lílọ sí àyè tí àrùn yí bá ti wà. Kíkó àwọn ohun jíjẹ sínú àpò ìpamọ́ tí ó lè dáàbò bò àwọn ohun jíjẹ wa. Ṣíṣe ìfiléde nípa àjàkálẹ̀ àrùn yí kí a lè dẹ́kun ìtànkálẹ̀ rẹ̀.

, .