Èkó
- Èkó wa ni ipoidojuko 6°27′09″N 3°24′49″E / 6.4524°N 3.4136°EÀwọn Akóìjánupọ̀: 6°27′09″N 3°24′49″E / 6.4524°N 3.4136°E
Lagos Èkó | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
 Map of Lagos Metropolis | |||
| Country |  Nigeria | ||
| State | Lagos State | ||
| LGA | Lagos Island | ||
| Area | |||
| • Urban | 999.6 km2 (385.9 sq mi) | ||
| Population (2006 census, preliminary) | |||
| • Density | 7,941/km2 (20,569.9/sq mi) | ||
| • Urban | 7,937,932 | ||
| Time zone | UTC+1 (CET) | ||
| Website | http://www.lagosstate.gov.ng/ | ||
Ìlú Èkó tàbí Lagos jẹ́ ìlú tí tóbijùlo ní orílè-ẹ̀dẹ̀ Nàìjíríà. Ìlú Èkó fi ìgbàkan jẹ́ oluilu Nàìjíríà.
Èkó ní orúkọ tí àwọn Yorùbá npè ìlú erékùsù ti o ti di olú ìlú àti ibùjoko ìjoba gbogbo-gbòò fún ilè Nàìjíríà ní ojó òní. Ìlú Yorùbá ní, ṣugbọ́n orúkọ ti àwọn ènìà àgbáíyé fi npè é ni èyí ti àwọn Òyìnbó Potogi tí o kọ́ bẹ etíkun ilẹ̀ Yorùbá wò fún un. Orúkọ náà ni “Lagos”, eyi ti ìtumọ rẹ̀ jásí “adágún” tàbí “ọ̀sà”, nitoripe ọ̀sà ni o yi ìlú náà ka...
Àwọn Ẹ̀yà Yorùbá ti Àwórì ni o kọ́kọ́ tẹ̀dó si agbègbè Ìlú Èkó, lábé ìsàkóso àti Ìtọnà olórí-i won, Ọ̀lọ̀fin, àwọn Àwórì kọ́kọ́ tẹ̀dó sí erékùsù Ìddó, Léyìn ìgbà náà ni won bẹ̀rẹ̀ si ní wọnú-u àwọn agbègbè yókù Èkó láti tẹ̀dó. Ní séntúrì k'àrùn din l'ógún {15th Century}, Ìlú Èkó, bo si abẹ́ ìsàkóso Ìjoba Bini. Ìgbà náà ni àwọn Ológun Ìlú náà so agbègbè ìlú náà ní Èkó, eleyii, tí o túmò si [Ibi tí àwọn Ológun ti n simi} Ní èdè Edo/Bini. Gbogbo eleyii sele labe olórí àwọn Bini ni ìgbà náà Ọba Ọ̀rọ̀gbà. Léyìn ti èyí sele,nii Ìjọba Bìní fi Baale jẹ́ oyè, láti máà M'ójútó/Se Àkóso, àti Gbígbà Ìsákọ́lè {Tribute} ìlú náà bii agbègbè lábé-fé Ìjọba ńlá ti Bìní. Ọba Yorùbá akoko ti Ìlú Èkó jẹ́, ní Ọba Aṣípa. Ní ọdun-ún 1472, àwọn Òyìnbó Pọ́tókì{Portuguese} dé si ilè Èkó, àwọn Pọ́tókì náà ní Òyìnbó àkókó, tí o máà de Ilè -Èkó láti Erékùsù Orílè-ẹ̀dẹ̀ Yuropu ní ìgbà náà....
Àwòrán[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
|
Àyọkà yìí tàbí apá rẹ̀ únfẹ́ àtúnṣe sí. Ẹ le fẹ̀ jù báyìí lọ tàbí kí ẹ ṣàtúnṣe rẹ̀ lọ́nà tí yíò mu kúnrẹ́rẹ́. Ẹ ran Wikipedia lọ́wọ́ láti fẹ̀ẹ́ jù báyìí lọ. |
Ìtọ́kasí[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
- ↑ Summing the 16 LGAs making up Metropolitan Lagos (Agége, Ajéròmí-Ìfélódùn, Àlímòshọ́, Àmùwó-Ọ̀dọ̀fin, Àpápá, Etí-Ọ̀sà, Ìfàkò-Ìjàìyè, Ìkejà, Kòsòfẹ́, Lagos Island, Lagos Mainland, Mushin, Ọ̀jọ́, Oshòdì-Ìsolò, Shómólú, Surulérè) as per:
The Nigeria Congress. "Administrative Levels - Lagos State". Retrieved 2007-06-29. - ↑ Summing the 16 LGAs making up Metropolitan Lagos (Agége, Ajéròmí-Ìfélódùn, Àlímòshọ́, Àmùwó-Ọ̀dọ̀fin, Àpápá, Etí-Ọ̀sà, Ìfàkò-Ìjàìyè, Ìkejà, Kòsòfẹ́, Lagos Island, Lagos Mainland, Mushin, Ojo, Oshodi-Isolo, Shomolu, Surulere) as per:
Federal Republic of Nigeria Official Gazette (15 May 2007). "Legal Notice on Publication of the Details of the Breakdown of the National and State Provisional Totals 2006 Census" (PDF). Retrieved 2007-06-29.
- J.F. Odunjo (1969), ÌLÚ ÈKÓ ATI ÌJÈBÚ, Isẹ́ Àtúnyèwò ẹ̀kọ́ nipa ọ̀rọ̀ gbígbàsọ Ojú-ìwé 49-54, Èkó Ìjìnlẹ̀ Yorùbá Alawiye, Fún Àwọn Ilé Ẹ̀kó Gíga, Apá Kejì, Longmans of Nigeria.