Ọya

Àwòrán ère òrìsà Oya ni Catacumba Park, Rio de Janeiro, Brazil

Ọya ti a tun le pe ni Oia, Yansan-an, Yansa, Iyamsa tabi Iansa) je okan ninu awon orisha-binrin ni ile Yoruba. Oya je orisha iji, mona-mona ati afefe. Oya nikan ni orisha ti o ni agbara lati se oludari Egungun, Babalu Aye ni o gbe agbara yi fun Oya.

Igbagbo Ati Awon Abuda Re

Oya gbe ori ile aye gegebi eniyan ti o wa lati ilu Ira ni ipinle Kwara, Naijiria nibi ti o je iyawo Alaafin ti ilu Oyo, Sango. Ni ile Yoruba, oruko Oya je oruko ti a gbagbo pe o je yo lati inun oro "o ya" ti o tunmo si "ikan ti a faya", eyi si un se atokasi ibasepo re pelu iji lile. Oya ni a gbagbo pe o ni agbara lati pa awo da si efon. Efon yi je ami ti a mon Oya mon, eewo si ni fun awon babalawo ti oun sin Oya lati pa Efon. Oya ni a tun mon si Ọya Ìyáńsàn-án, eyi ti o tunmo si "iya omo mesan", nitori pe omo mesan ni Oya bi fun oko keta re ti oun je Oko, leyin opolopo odun gegebi agan.

Ni esin awon Yoruba, Oya se igbeyawo ni igba meta, akoko pelu orisha Ogun, elekeji pelu orisha Sango ati igba keta pelu orisha ise ode ati ise oko-dida ti oun je Oko. Oya je orisha ti won un sin ni apa ile Yoruba ni igba ti isakoso ile Yoruba si wa lowo ijoba Oyo.

Awon Abuda Re

- Kiki: "Eeparrei!", tabi "Epahhey, Oia!"

- Ojo Iyasi Mimo: Ojoru

- Awo: Pupa, Eseedu, Pupadu ati òṣùmàrè

- Ami: Iru Efon, eruguere{nkan etutu}

- Eewo: elegede

- Ounje: Akara

Awon Aroso

Ase Lori Iku

Oya ni agbara lori awon oku leyin ti o jo fun Babalu Aye, Babalu Aye fun ni agbara lori awon oku nigba ti o ri pe Oya ni ìgboyà ati aanu. Aroso yi ni o salaye ibasepo ti Oya ni pelu iku.

Awon Omo mesan Ti Oya Bi

Leyin opolopo odun gegebi agan, babalawo gba Oya ni amoran pe ki o gbe ebo ti o ni igbin odo ti o to ẹgbààsán, eran agbo ati awon aso ti o ni orisirisi awo. Oya tele imoran yi, o si bimo mesan.

Irubo ati Egbe Egungun

Itan kan so wipe Oya siwaju awon egbe obinrin kan lati rubo ninu igbo nipa lilo obo lati seruba awon okunrin. Leyin ti Ogun mon asiri yi, awon okunrin gba egbe nan pada sugbon won gba Oya gegebi bi oludasile egbe nan, won si un pe Oya ni Oyá Igbalé.

Onan Ipase Oya

A ni igbagbo pe Oya le han ni onan mẹ́tàlélógún:

ọ̀kan/ení: Oya Yansa Bí Funkó

eeji: Oya Dumí

eeta: Oya De

eerin: Oya Bumi

aarun: Oya Nira

eefa: Oya Igbalé

eeje: Oya Niké

eejo: Oya Tolá

eesan: Oya Dira

eewa: Oya Funké

ookanla: Oya Iya Efon

eejila: Oya Afefere

eetala: Oya Yansá Mimú

eerinla: Oya Obinídodo

Eedogun: Oya Yansa Duma

Eerindinlogun: Oya Yansa Doco

Eetadinlogun: Oya Tombowa

Eejidinlogun: Oya Ayawá

Ookandinlogun: Oya Tapa

Ogun: Oya Tomboro

Ookanlelogun: Oya Yansa Odó

Eejilelogun: Oya Yansá Orirí

Eetalelogun: Oya Bomi

Candomble

Ninu Candomble, won mon Oya si Iansa tabi Iya Mesan tabi Iana ti o jeyo ninu ede Yoruba Yánsán. Won mon Oya si jagun jagun ti o gboya, olori odo [[Niger and iya omo mesan, Iansa loun se isakoso lori awon ohun aramada ti yi awon oku ka. Oriki orisha yi ni "Eeparrei!" tabi "Epahhey, Oia!"

Iansã, ni esin Yoruba ni oun se isakoso lori afefe, iji ati mona-mona. Oun nan si ni olori odo Niger ati iya omo mesan. Jagun-jagun ti ko se bori ni pelu.

Ounje Etutu.

Oun ebo ni Akara (acarajé), igba ati bee bee lo. Acarajé, je oun etutu ati ounje ti won un je ni Bahia, Brazil.

Awon Ami ati Ohun Elo.

Mona-mona, ida ati irukere ni awon ami Oya. Oya ma un wo aso ti o ni orisirisi awo ati wipe Oya ma un gbe awon nkan elo etutu ti a se lati ara irin