Ìpínlẹ̀ Kogí

Ipinle Kogi State nickname: The Confluence State
Location
Statistics
Governor (List)	Ibrahim Idris (PDP)
Date Created	27 August 1991
Capital	Lokoja
Area	29,833 km² Ranked 13th
Population 1991 Census 2005 estimate	Ranked 24th 2,099,046 3,595,789
ISO 3166-2	NG-KO

Ìpínlẹ̀ Kogí jẹ́ ìpínlẹ̀ kan ní àáríngbùngbùn àríwá orílẹ̀ èdè Nàìjíríà, tí ó pín ààlà sí ìlà-oòrùn pẹ̀lú àwọn Ìpínlẹ̀ Ekiti àti Kwara, sí àríwá ní agbègbè olú-ìlú, sí àríwá-ìlà-oòrùn pẹ̀lú Ìpínlẹ̀ Nasarawa, sí àríwá-ìwọ̀ oòrùn pẹ̀lú Ìpínlẹ̀ Niger, sí gúúsù-ìwọ̀ oòrùn pẹ̀lú àwọn Ìpínlẹ̀ Edo àti Ondo, sí gúúsù-ìlà-oòrùn pẹ̀lú àwọn Ìpínlẹ̀ Anambra àti Enugu, àti sí ìwọ̀ oòrùn pẹ̀lú Ìpínlẹ̀ Benue. Ó jẹ́ ìpínlẹ̀ kan ṣoṣo tí ó pín ààlà pẹ̀lú àwọn ìpínlẹ̀ mẹ́wàá mìíràn orílẹ̀ èdè Nàìjíríà. Orúkọ Hausa fún odò—kogi. Wọ́n dá Ìpínlẹ̀ Kogí sílẹ̀ látara àwọn apá kan ìpínlẹ̀ Benue, ìpínlẹ̀ Niger, àti ìpínlẹ̀ Kwara ní ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ̀n oṣù kẹ́jọ, ọdún 1991. Orúkọ inagijẹ ìpínlẹ̀ "Confluence State"-(Ìwọ̀núbọ̀nú ìpínlẹ̀) náà látàrí ìdàpọ̀ odò Niger àti odò Benue wáyé ní tòsí olú-ìlú rẹ̀ tí ń ṣe Lokoja.

Laaarin àwọn ìpínlẹ̀ mẹ́rìndínlógójì ti orílẹ̀ èdè Nàìjíríà, ìpínlẹ̀ Kogi jẹ́ ìpínlẹ̀ ẹlẹ́ẹ̀kẹtàlá tí ó gbòòrò jùlọ ní ààyè tàbí agbègbè àti ẹlẹ́ẹ̀kejìlá ní iye pẹ̀lú ènìyàn tí ó tó mílíọ́nnù mẹ́rin-àbọ̀ gẹ́gẹ́ bí àbájáde ọdún 2016.

Àwọn olùgbé ìpínlẹ̀ Kogi láti bí ọ̀pọ̀ ọdún sẹ́yìn kúnfún àwọn oríṣiríṣi ẹ̀yà pẹ̀lú Ebira, Gbagyi, àti Nupe (pàápàá jùlọ Bassa Nge, Kakanda, àti ìdá-ẹ̀ya Kupa) ní àwọn gbàgede ìpínlẹ náà; Agatu, Basa-Komo, Idoma, Igala, àti Igbo ní ìlà-oòrùn; àti Yoruba (pàápàá jùlọ Okun, Ogori, Oworo, àti ìdá-ẹ̀ya Magongo) ní ìwọ̀ oòrùn.

Itan ti ipinle Kogi

Ipinle Kogi aringbungbun Nigeria. Odun 1991 ni a ṣẹda rẹ lati awọn apakan ila-oorun Kwara ati iwọ-oorun ipinle Benue. Kogi ni bode pelu awon ipinle Nassawara si ariwa ila oorun; Benue si ila-oorun; Enugu, Anambra, ati Delta si guusu; Ondo, Ekiti, ati Kwara si ìwọ-õrùn; ati Niger si ariwa. Abuja Federal Capital Territory tun ni bode Kogi si ariwa.

Ìpínlẹ̀ náà ní ẹkùn ilẹ̀ Savanna onígi kan tí ó pín sí ẹ̀gbẹ́ Odò Niger tí ń ṣàn síhà gúúsù; Odò Benue, ipa-ọna pataki ti Niger, jẹ apakan ti aala ariwa ila-oorun ti ipinle. Awon omo Igala ni awon eya akọkọ ti o wa ni ila-oorun Niger, nigbati awọn Igbira ati Yoruba n gbe ni iwọ-oorun ti odo naa. Iṣẹ́ àgbẹ̀ jẹ́ ọ̀kan pàtàkì nínú ètò ọrọ̀ ajé. Awọn irugbin pataki pẹlu iṣu, gbaguda (manioc), iresi, ọka, awọn ewa, agbado (agbado), ati owu. Ipeja Riverine tun ṣe pataki. Eédú wà fún ìpínkiri orílẹ̀-èdè láti àwọn oko Okaba ní àríwá Udi-Nsukka Plateau, ìlà oòrùn Odò Niger. Ibi ipamọ irin ti o tobi julọ ni Naijiria ti a mọ si ni Agbaja Plateau ni ariwa ti olu-ilu ipinle, Lokoja. Marble ti wa ni okuta ni Jakura, awọn maili 20 (32 km) ariwa iwọ-oorun ti Lokoja, ati pe ilu naa ni ile-iṣẹ iṣelọpọ orombo wewe pẹlu. Ajaokuta jẹ aaye ti irin ati ohun ọgbin irin pataki kan. Lokoja, ni iha iwọ-oorun ti Odo Niger, ni asopọ nipasẹ ọna ariwa si Abuja ati guusu iwọ-oorun si Ilu Benin. Idah, ni banki ila-oorun ti Niger, jẹ iṣowo pataki ati ibudo ọkọ oju omi. Agbejade. (2006) 3.278.487.