Ìbàdàn
Ìbàdàn | |
|---|---|
 Ìbàdàn pẹ̀lú Cocoa House ní ọ̀ọ́kán | |
| Nickname(s): Ile Oluyole | |
  Ìbàdàn Ibùdó ní Naijiria | |
| Coordinates: 7°23′47″N 3°55′0″E / 7.39639°N 3.916667°EÀwọn Akóìjánupọ̀: 7°23′47″N 3°55′0″E / 7.39639°N 3.916667°E | |
| Orílẹ̀-èdè |  Naijiria |
| Ìpínlẹ̀ | Ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ |
| Government | |
| • Gomina | Abiola Ajimobi |
| • Alaga, Ariwa | Ademola Kamil Omotoso |
| • Alaga, Ariwa-Ila Oorun | Olugbenga Ayinde Adewusi |
| • Alaga, Ariwa-Iwo Oorun | Aderemi Ayodele |
| • Alaga, Guusu-Ila Oorun | Abiodun Bolarinwa Adedoja |
| Area | |
| • Total | 1,190 sq mi (3,080 km2) |
| Population (2005) | |
| • Total | 2,550,593 |
| • Density | 2,140/sq mi (828/km2) |
| • Metro density | 600/sq mi (250/km2) |
| • Awon eya eniyan | Yoruba |
| Time zone | UTC+1 (WAT) |
| Website | http://www.oyostate.gov.ng/ |
Ìbàdàn jẹ́ ilú Nàìjíríà tí ó tó bí jùlo ni apá ìwọ̀òrùn Afríkà, bé ni ó sí jé olúìlú ìjoba ìpínlè Oyo. Ìbàdàn jé ilú àwon jagunjagun. Ìtumọ̀ orúkọ Ibàdàn ni ẹ̀bá ọ̀dàn (Near Savannah).
Ìbàdàn bùdó sí apa gùùsu-ìwòorùn Nàìjíríà, 128 km sínú láti aríwáìlàorùǹ ìlú Èkó àti 530 km láti gúúsùìwọ̀orùn Abuja, olú-ìlú àpapò, bẹ́ẹ̀ sìni ó jé ibi ìgúnlẹ̀ pàtàkì láàrín agbèègbè ẹ̀bá òkun àti àwọn ibi tí wọ́n wà ní àríwá Nàìjíríà. Ibadan ti je gbongan ijoba fun Agbegbe Apaiwoorun atijo lati igba ijoba amusin Britani, be sini apa die ogiri bode to da abo bo ilu na si wa titi doni. Awon alabugbe to poju ni be ni awon omo Yoruba ati opo eniyan lati apa Naijiria yioku.
Ìtàn[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ibadan je didasile ni odun 1829 nitori awon rogbodiyan to unsele ni Ilẹ̀ Yorùbá nigba na. Asiko yi ni awon ilu ti won se pataki ni ile Yoruba nigba na bi Ọ̀yọ́ ilé, Ìjàyè ati Òwu je piparun, ti awon ilu tuntun bi Abeokuta, Oyo atiba ati Ibadan dide lati dipo won. Gege bi awon onitan se so Lagelu, nigba na to je Jagun ilu Ife lo da Ibadan sile gege bi àgọ́ fun awon jagunjagun ti won unbo lati Oyo, Ife ati Ijebu.[1]
Jẹ́ọ́gráfì[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ojúọjọ́[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
| Dátà ojúọjọ́ fún Ibadan | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osù | Jan | Feb | Mar | Apr | May | Jun | Jul | Aug | Sep | Oct | Nov | Dec | Ọdún |
| Iye tógajùlọ °C (°F) | 37.2 (99) |
38.9 (102) |
38.3 (100.9) |
37.2 (99) |
35.0 (95) |
33.3 (91.9) |
31.7 (89.1) |
31.7 (89.1) |
35.6 (96.1) |
33.3 (91.9) |
33.9 (93) |
35.6 (96.1) |
38.9 (102) |
| Iye àmúpín tógajùlọ °C (°F) | 32.3 (90.1) |
34.0 (93.2) |
33.5 (92.3) |
32.3 (90.1) |
31.2 (88.2) |
29.6 (85.3) |
27.8 (82) |
27.2 (81) |
28.5 (83.3) |
29.7 (85.5) |
31.3 (88.3) |
31.9 (89.4) |
30.8 (87.4) |
| Iye àmúpín ojojúmọ́ °C (°F) | 25.7 (78.3) |
26.9 (80.4) |
26.9 (80.4) |
26.3 (79.3) |
25.6 (78.1) |
25.1 (77.2) |
23.6 (74.5) |
23.1 (73.6) |
23.9 (75) |
24.3 (75.7) |
25.6 (78.1) |
25.5 (77.9) |
25.2 (77.4) |
| Iye àmúpín tókéréjùlọ °C (°F) | 20.9 (69.6) |
21.9 (71.4) |
22.5 (72.5) |
22.0 (71.6) |
21.7 (71.1) |
21.6 (70.9) |
21.2 (70.2) |
20.7 (69.3) |
21.8 (71.2) |
21.7 (71.1) |
21.6 (70.9) |
20.7 (69.3) |
21.5 (70.7) |
| Iye tókéréjùlọ °C (°F) | 10.0 (50) |
11.1 (52) |
15.0 (59) |
18.3 (64.9) |
17.8 (64) |
17.8 (64) |
16.1 (61) |
15.6 (60.1) |
17.2 (63) |
17.8 (64) |
15.6 (60.1) |
11.1 (52) |
10.0 (50) |
| Iye àmúpín ìrọ̀jò mm (inches) | 10 (0.39) |
25 (0.98) |
91 (3.58) |
135 (5.31) |
152 (5.98) |
188 (7.4) |
155 (6.1) |
86 (3.39) |
175 (6.89) |
160 (6.3) |
46 (1.81) |
10 (0.39) |
1,233 (48.54) |
| Iye àmúpín àwọn ọjọ́ òjò (≥ 0.3 mm) | 1 | 3 | 7 | 9 | 14 | 17 | 15 | 13 | 18 | 18 | 7 | 1 | 123 |
| Iye àmúpín ìrì-omi (%) | 76 | 73 | 77 | 82 | 85 | 87 | 89 | 88 | 88 | 87 | 83 | 79 | 83 |
| Iye àmúpín wákàtí ìràn òrùn lósooòsù | 198.4 | 197.8 | 186.0 | 180.0 | 195.3 | 147.0 | 86.8 | 65.1 | 93.0 | 164.3 | 207.0 | 220.1 | 1,940.8 |
| Iye àmúpín wákàtí ìràn òrùn lójoojúmọ́ | 6.4 | 7.0 | 6.0 | 6.0 | 6.3 | 4.9 | 2.8 | 2.1 | 3.1 | 5.3 | 6.9 | 7.1 | 5.3 |
| Source: Deutscher Wetterdienst[2] | |||||||||||||
Ìjọba[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Ibadan je pipin si agbegbe ijoba ibile 11. Ninu won 5 wa ni arin igboro Ibadan ati 6 wa ni awon ayika etile Ibadan.
Àwọn Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
Awon agbegbe ijoba ibile arin ilu Ibadan
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Àríwá Ìbàdàn
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Àríwá-Ìlàòrùn Ìbàdàn
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Gúúsù-Ìlàòrùn Ìbàdàn
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Àríwá-Ìwọòrùn Ìbàdàn
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Gúúsù-Ìwọòrùn Ìbàdàn
Awon agbegbe ijoba ibile ayika etile Ibadan
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Akinyele
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Egbeda
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ido
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Lagelu
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Olúyọ̀lé
- Agbègbè Ìjọba Ìbílẹ̀ Ona Ara
Òkòwò[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
|
Àyọkà yìí tàbí apá rẹ̀ únfẹ́ àtúnṣe sí. Ẹ le fẹ̀ jù báyìí lọ tàbí kí ẹ ṣàtúnṣe rẹ̀ lọ́nà tí yíò mu kúnrẹ́rẹ́. Ẹ ran Wikipedia lọ́wọ́ láti fẹ̀ẹ́ jù báyìí lọ. |
Àwọn ìtọ́kasí[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
- ↑ "Ibadan History" (in en-US). Litcaf. 2016-02-12. https://litcaf.com/ibadan-history/.
- ↑ "Klimatafel von Ibadan / Nigeria" (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (in German). Deutscher Wetterdienst. Retrieved 14 July 2016.
 |
Wikimedia Commons ní àwọn amóunmáwòrán bíbátan mọ́: Ìbàdàn |