Jump to content

Bukola Saraki

Lát'ọwọ́ Wikipedia, ìwé ìmọ̀ ọ̀fẹ́
Senator

Bukola Saraki

CON
Bukola Abubakar Saraki
President of the Nigerian Senate
In office
9 June 2015 – 11 June 2019
DeputyIke Ekweremadu
AsíwájúDavid Mark
Arọ́pòAhmed Ibrahim Lawan
Senator of the Federal Republic of Nigeria
In office
29 May 2011 – 11 June 2019
AsíwájúGbemisola Saraki
Arọ́pòIbrahim Yahaya Oloriegbe
ConstituencyKwara Central Senatorial District
Governor of Kwara State
In office
29 May 2003 – 29 May 2011
AsíwájúMohammed Alabi Lawal
Arọ́pòAbdulfatah Ahmed
Àwọn àlàyé onítòhún
Ọjọ́ìbí
Olubukola Abubakar Saraki

19 Oṣù Kejìlá 1962 (1962-12-19) (ọmọ ọdún 62)
London, United Kingdom
Ọmọorílẹ̀-èdèNigerian
Ẹgbẹ́ olóṣèlúPeople's Democratic Party (2000–2014; 2018–present)
Other political
affiliations		All Progressives Congress (2014–2018)
(Àwọn) olólùfẹ́Toyin Saraki
Àwọn òbíOlusola Saraki
EducationBachelor of Medicine, Bachelor of Surgery
Alma materLondon Hospital Medical College
ProfessionPhysician and Politician

Abubakar Bukola Saraki, MBBS, (ojọ́ ìbí rẹ̀ ni ni ọjọ kọkandinlógún, osù kéjìlá, ọdún 1962) jẹ́ olósèlú kan ní ilé Nàìjíría. Ó jẹ́ Ààrẹ Ketàlá ní ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin orílé èdè Nàìjíríà láti ọdún 2015-2019, àti pé òun náà ni Ààre kẹjọ fún ilé ìgbìmò asòfin ní orílé Èdè Nàìjíríà.[1][2] Ó jẹ́ Gómìnà ní ìpínlè Kwara láti ọdún 2003 títí dé 2011 lábé àwọn ọmọ ẹgbẹ PDP ( People Democractic Party)[3][4] ó sì tún jẹ́ aṣojú Central Senatorial District tí ìpínlẹ̀ Kwara ní láàrin ọdún 2011 sí 2019, ó lọ ṣáà àkọ̀kọ̀ lábẹ́ ẹgbẹ́ òsèlú People Democratic Party àti ṣáà kejì lábẹ́ ẹgbẹ́ òsèlú All Progressive Congress.[5][6][7]

Ní ọjọ tí o gbẹ̀yìn oṣù keje ọdún 2018, Ní Sàràki kúrò ní Ẹgbẹ́ APC, tí ó sì padà sí ẹgbẹ́ PDP ti ó wà ní àkọkọ́, tí ó fí dì ààrẹ ẹgbẹ́ alátàkò .[8][9][10] Sàràki kéde pé òun yóò wà lára àwọn tí wọn sáré fún Ìpo ààrẹ Orile èdè Nàìjíríà, tí o sí rà iwe tí wọn ń pé ní Presidential Ticket ní ìdìbò ọdún 2019,[11]amò nínú ìbò abẹlé, ó fi ẹ̀yin lè lẹ nígbà tí Atiku Abubakar jáwé olúborí. Amò ó tún tẹ̀síwájú láti kéde pé òun ní Olùdarí Àgbà ẹgbẹ́ tí ó ń ṣètò ìponlogo fún Atiku Abubakar tí n du ipò ààrẹ ní idibo gbogbogboo ni ọdún 2019, sùgbóọ́n òun náà fẹ̀hìn lè lẹ nígbà tí Ààrẹ Muhammadu Buhari jáwé olúborí tí ó pàdà dì ààrẹ fún orílé Èdè Nàìjíríà.[12][13]

Ìdílé

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Wọn bí Saraki ni ọjọ kọkàndínlógún oṣù Kejìlá ní ọdún 1962 ní Lọ́ǹdònù[14] tí ìyá rẹ̀ ń jẹ́ Florence Morenike Sàràki àti bàbá rẹ̀ Olusola Saraki, tí òun náà fígbà kan rí tí jẹ́ Adarí ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin ní orílé èdè Nàìjíríà.[15] Bukola Saraki fẹ Toyin Saraki (née Ojora), tí wọn sì jọ bí ọmọ Mẹ́rin.[16]

Ètò Ẹkọ

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Sàràki jáde ní ilé ìwé Ẹkọ gíga King's College, ni Lagos, níbi tí o tí jáde ní ọdún 1978. Ó kúrò níbẹ ó lọ sí Cheltenham College, èyí tí o jẹ́ ilé ìwé (boarding school) ni United Kingdom láti 1979 titi dé 1981. Tí o túnbọ̀ tẹsiwaju láti lọ kàwé sí ní Fásitì tó wá ní London ni ilé ìwòsan tí London Medical college láti ọdún 1982 tí tí dì 1987 ní bí tí o tí kàwé gbọyè Bachelor of Medicine, Bachelor of Surgery.[17]

Ìbẹ̀rẹ̀pẹ̀ Iṣé Ṣiṣe

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Saraki ṣíṣe ní ilé ìwòsan Rush Green ni Essex gẹ́gẹ́ bí Oníwòsàn ní ọdún 1988 sí ọdún 1989. Saraki tun je Olùdarí ilé iṣẹ ìfowópamọ́si ní orílé Èdè Nàìjíríà tí orúkọ ilé ìfowópamọ́si náà sì ń jẹ Société Générale (Nig) Ltd láti ọdún 1990 si 2000.[18] ní ọdún 2000, Ààrẹ Olusẹgun Õbásanjọ́ fí Saraki jẹ́ Olùrànlọ́wọ́ pàtàkì sí ààrẹ lórí bí àṣẹ ń náwó.[19]

Gómìnà ìpínlẹ̀ Kwara

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Ní ọdún 2003, wọn dibò yan Bukola Saraki gẹ́gẹ́ bí Gómìnà Ìpínlẹ̀ Kwara lórí pẹpẹ Ẹgbẹ́ Oṣèlú People's Democratic Party (PDP), tí ó sì gbà ìṣe ìjọba lọ́wọ́ Gómìnà tó wà nípò nígbà yẹn, Muhammed Lawal láti ẹgbẹ́ All Nigeria Peoples Party (ANPP) tó ti di àtijọ́. Ní ọjọ́ kọkàndínlọ́gbàn Oṣù Karùn-ún, ọdún 2003, ni wọ́n fi í sípò gẹ́gẹ́ bí Gómìnà, wọ́n sì tún yàn án padà ní ọdún 2007.

Gẹ́gẹ́ bí Gómìnà Kwara, Saraki dari etó àtúnṣe sí ọgbìn, amáyédẹrùn (infrastructure), ìlera, ẹ̀kọ́, agbára múná àti ètò ayika. Ọ̀kan lára àwọn àṣeyọrí tó lágbára jùlọ ni pé ó pe àwọn ọlọ́gbìn funfun tó jẹ́wọ̀nú kúrò ní Zimbabwe wá sí Kwara, ó sì fún wọn ní àǹfààní láti dáko. Ìgbésẹ̀ yìí ló dá ètò Shonga Farms sílẹ, tó jẹ́ pé a ti bẹ̀rẹ̀ sí í tún un ṣe ní ọ̀pọ̀ agbègbè Nàìjíríà.

Ó tún jẹ́ kí wọ́n yàn Saraki sípò gẹ́gẹ́ bí Alákóso àgbà ti Nigeria Governors' Forum.

Ní ìṣàkóso rẹ̀, Kwara ni ìpínlẹ̀ àkọ́kọ́ tó parí iṣẹ́ Nigeria Independent Power Project (NIPP). Pẹ̀lú Power Holding Company of Nigeria, Saraki mú Ìbùdó Agbára Ganmo tó wà ní Ìlórin padà sẹ́kù, ó sì so ju 3,750 àwọn abúlé pọ̀ mọ́ ẹ̀rọ àgbáyé agbára ilẹ̀ Nàìjíríà nípasẹ̀ fifi 725 transfọ́má(transformer) àti  àgbègbè ibùdó agbára méje kalẹ̀.

Ìpínlẹ̀ Kwara tún parí ẹ̀rọ amúná mẹ́rin, tó mú kó ṣee ṣe kí agbára múná wà láàrín wákàtí méjìdínlógún sí méjìlelogun ní gbogbo ọjọ́. Àwọn ará Kwara tó ní agbára múná dà bíi 90%, tí ìfarapa agbára múná lórílẹ̀-èdè yòókù jẹ́ 30% péré.

Ní ọdún 2007, Saraki di Alága Nigeria Governors’ Forum. Níbi yìí, ó fi orúkọ rẹ̀ hàn lórílẹ̀-èdè pátápátá, ó sì dari àtúnṣe àti ìbáṣepọ̀ tó dáa jùlọ láàárín àwọn gómìnà. Nípa àjọṣe yìí, wọ́n tún ṣe àtúnṣe tó lágbára sí i ní àmúlò abẹ̀sìn ìtọ́jú àrùn pàtàkì bíi polio ní Nàìjíríà.

Àjọ náà fi ọ̀pọ̀ MOU (Memorandum of Understanding) sílẹ̀ pẹ̀lú àwọn àjọ àgbáyé bíi Bill & Melinda Gates Foundation, World Bank, DFID, GAVI, UNICEF, àti UNDP.

Gẹ́gẹ́bí Sẹ́nátọ̀

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

[20]Ní ọdún 2011, lẹ́yìn tí ó parí ìjọba ẹlẹẹkeji gẹ́gẹ́ bí Gómìnà Ìpínlẹ̀ Kwara, Bukola Saraki dá sípò gẹ́gẹ́ bí Sénétọ̀ aṣojú agbègbè Kwara Central. Ó ṣẹ́gun, ó sì gbàpò̀ lọ́wọ́ ẹgbọn rẹ̀, Gbemisola Saraki-Forowa.

Wọ́n yàn án sípò gẹ́gẹ́ bí Alága Ẹgbẹ́ Sénétì lórí Àyíká àti Ẹ̀kọ́lójì, ó tún jẹ́ ọmọ Ẹgbẹ́ Sénétì lórí Ọjà Olówó àti Ìdàgbàsókè Ọ̀rọ̀ Ajé.

Sénétọ̀ Saraki ti ṣiṣẹ́ takuntakun lórí ìlera, ààbò oúnjẹ, ẹ̀kọ́ àti ayíká – ó ti fáyé gba àtúnṣe àbá òfin tó lágbára lórí mímọ́ ilẹ̀ tí epo rọ̀ sí (oil spill clean-up).

Ní ọdún 2010, Saraki darí ìfarapamọ́ àjálù tó ṣẹlẹ̀ nípò ti epo ìkòkò (lead poisoning) ní Ìpínlẹ̀ Zamfara.

Saraki tún dá àbá kan sílẹ̀ ní Sénétì pé kí a fagilé ètò ìpamọ́ ẹ̀bùn epo rọ̀ (fuel subsidy) ní Nàìjíríà, torí pé ó ń jẹ kó sókèpò àwọn ọ̀rọ̀ orílẹ̀-èdè.

Àwọn àbá òfin míì tí ó gbé kalẹ̀ ni:

National Oil Spill Detection and Response Agency Amendment Bill 2012

Gas Flaring Prohibition Bill 2012

Climate Change Commission Bill 2013

Ní ọdún 2013, Saraki dá sílẹ̀ GLOBE Nigeria gẹ́gẹ́ bí ẹ̀ka GLOBE International (Global Legislators Organisation for a Balanced Environment), tó jẹ́ pẹpẹ fún àwọn aṣòfin láti dárí ètò ààbò ayíká àti ìdàgbàsókè aláyọ̀tọ̀ ni Nàìjíríà.

Ó jẹ́ ààrẹ GLOBE Nigeria títí di báyìí. Saraki tún ti sọ̀rọ̀ àti kó àwùjọ jáde ní orílẹ̀-èdè òkè-òkun lórí àwọn ọ̀ràn bí ìṣàkóso tó dára, ìparun igbo, àti ìdàgbàsókè ọ̀rọ̀ ajé.

Ààrẹ Sénétì

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Lẹ́yìn tí Bukola Saraki tún ṣẹ́gun yíyan gẹ́gẹ́ bí Sénétọ̀ lẹ́lẹ́kejì ni ọdún 2015, ní ọjọ́ kẹsán Oṣù Karùn-ún ọdún 2015, wọ́n yàn án sípò gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ Sénétì Nàìjíríà láìní olùtákò, lẹ́yìn àjọṣe àwọn Sénétọ̀ láti PDP àti APC.

Saraki dojú kọ ìtakùn-ísàlẹ̀ lágbára láti ọwọ́ Sénétọ̀ Ahmed Ibrahim Lawan, ẹni tí ọ̀pọ̀ àwọn aṣèyan Sénétì tuntun lábẹ́ APC fẹ́ gẹ́gẹ́ bí olùdíje wọn.

Ìgbákejì rẹ Sénétọ̀ Ike Ekweremadu yìí ẹ̀mi padà gẹ́gẹ́ bí Ìgbákejì Ààrẹ Sénétì lẹ́yìn idije tó lágbára.

Ní ọjọ́ kẹta Oṣù Kẹjọ ọdún 2015, Ààrẹ Sénétì Saraki pẹ̀lú àjọṣepọ̀ àwọn Sénétọ̀ míì ṣàbẹwò sí Maiduguri, Ìpínlẹ̀ Borno, láti rírí ìyà tó ṣẹlẹ̀ sí àwọn ará gúúsù-ìlà-oòrùn Nàìjíríà torí ìkolu Boko Haram, àti láti fi ìrètí àti ìtùnú fún àwọn ará tó sa mọ́ inú orílẹ̀-èdè (IDPs). Ìrìnàjò yìí ni àkọ́kọ́ irú rẹ̀ láti ọdọ́ àwọn aṣáájú Sénétì látìgbà tí ija naa bẹ̀rẹ̀.

Ní ìṣàkóso rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ Sénétì, Sénétì abẹ́ aṣáájú rẹ̀ ti kọja gbogbo Sénétì tó ti wà ní ìtàn Nàìjíríà, nípa ní nanwọ́ àbá òfin 201, àti yiyànjú àdúrà àwọn ará ìlú 138.

Láìpẹ́, wọ́n pásẹ Petroleum Industry Governance Bill (PIGB) nínú Sénétì, ṣùgbọ́n Ààrẹ Muhammadu Buhari kọ́ láti fọwọ́ sí i, pé àbá náà dín agbára Ààrẹ kù. Àbá yìí ni wọ́n gbìyànjú láti mú àfarawà àti ìjọṣepọ̀ mọ́ ilé iṣẹ́ epo Nàìjíríà.

Ní ọjọ́ kẹfà Oṣù Karùn-ún, ọdún 2019, Saraki sọ̀rọ̀ ikínní àti ìkúrò lórí ipò (valedictory speech) ní ìpàdé ikẹhin Sénétì Kẹjọ.

Ìfẹ́ láti di Ààrẹ Orílẹ̀-Èdè

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Ní ọdún 2011, Bukola Saraki kede pé òun fẹ́ du ipò Ààrẹ lórí pẹpẹ Ẹgbẹ́ People's Democratic Party (PDP), ṣùgbọ́n lẹ́yìnna, ó yá sílẹ̀ láti fáyé gba olùdíje ìbáṣepọ̀ àriwá, Atiku Abubakar.

Saraki jẹ́ ọmọ ẹgbẹ́ PDP títí di báyìí, ṣùgbọ́n ó ti jẹ́ ọmọ ẹgbẹ́ All Progressives Congress (APC) tẹ́lẹ̀. Ó yà kúrò nínú APC ní ọjọ́ kọkàndin lọ́gbọ́n Oṣù Keje, ọdún 2018, lẹ́yìn tí awọn Sénétọ̀ mérìnlá (14) tún yà padà sí PDP. Ó sọ pé àìfarabalẹ̀ àti ìkànsí àwọn olóṣèlú tó lágbára nínú ẹgbẹ́ APC ló fa ìyapa rẹ̀.

Ní ọdún 2019, Saraki tún kede ìpolongo rẹ̀ fún fífá orúkọ sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí olùdíje Ààrẹ Nàìjíríà lórí pẹpẹ PDP, ṣùgbọ́n ó ṣẹ̀jú sí Atiku Abubakar lẹ́ẹ̀kansi ní àkọ́kọ́ yíyan olùdíje ààrẹ.

Lẹ́yìn náà, wọ́n yàn Saraki gẹ́gẹ́ bí adarí gbogbogbò (Director General) fún ìpolongo ìdìbò Ààrẹ Atiku Abubakar ní ọdún 2019, ṣùgbọ́n òun àti Atiku padà lulẹ̀ fún Ààrẹ Muhammadu Buhari.

Torí ìtakò àwọn ènìyàn sí ìdílé Saraki ní Kwara ní ọdún 2018, nípa ètò tí wọ́n pè ní “Ó tó gẹ́”, Saraki sọ́ ipò sénétọ̀ rẹ̀ nù sí Dr. Ibrahim Oloriegbe lábẹ́ ẹgbẹ́ APC. Saraki kó àwọn ibò 68,994, nígbà tí Oloriegbe gba 123,808 ibò, pẹ̀lú ìyàtọ̀ tó ju 54,000 ibò lọ ní àwọn ìjọba ìbílẹ̀ mẹrin tó wà nínú agbègbè Kwara Central Senatorial District.

Ní Oṣù Kiní ọdún 2022, Saraki tún kede pé òun fẹ́ dúró gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ lórí pẹpẹ PDP fún ìdìbò gbogbogbò ọdún 2023, ṣùgbọ́n ó lulẹ̀ fun Atiku Abubakar lẹ́ẹ̀kansi.

Ní ipò yíyan olùdíje Ààrẹ PDP tó waye ní MKO Abiola National Stadium, Abuja ní ọjọ́ kejìdínlọ́gbọ̀n àti kọkàndínlọ́gbọ̀n Oṣù Karùn-ún, ọdún 2022, Atiku gba 371 ibò, Nyesom Wike gba 237, àti Saraki gba 70 ibò.

Ẹ̀sun ikówójẹ

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Dókítà Bukola Saraki ti ta ko àti kọ gbogbo ẹ̀sùn ikówójé tí wọ́n fi kàn án lórí ara rẹ̀, ó sì ti ṣẹ́gun ọ̀pọ̀ ọ̀ràn ilé-ẹjọ́ tó ní í ṣe pẹ̀lú rẹ̀. Ó tún pe àwọn ẹ̀sùn náà ní ìdíje olóṣèlú àti ìyọ̀nda àgbọ̀n (witch-hunt).

Kò dájú bíi ọ̀pọ̀ àwọn olóṣèlú ọ̀nà rẹ̀, Saraki jẹ́ ẹni tí ó ti ní ọrọ̀ púpọ̀ ṣáájú kó tó wọ inú óṣèlú ní ọdún 2000, nítorí àṣeyọrí rẹ̀ nínú ọ̀pọ̀ àwọn iṣẹ́ ìṣòwò àti ilé iṣẹ́ aládani.

Société Générale

Láti ọdún 1990 sí 2000, Saraki jẹ́ ọ̀kan lára àwọn olùdarí ilé-ifowopamọ́ Société Générale Bank Nigeria (SGBN) Ltd. Lẹ́yìn náà, Àjọ tó ń ṣàmójútó ìṣòwò àti ẹ̀sùn olóṣèlú (EFCC) nípa Alákóso rẹ̀ nígbà yẹn, Nuhu Ribadu, fi ẹ̀sùn ìṣàkóso àìtọ́ orí owó àwọn oníbàárà kàn àwọn olùdarí ilé-ifowopamọ́ náà, ṣùgbọ́n Ribadu laipẹ̀ yìí ni wọ́n yọ kúrò nípò.

Ní ọdún 2012, lẹ́yìn díẹ̀ lára àṣẹ ilé-ẹjọ́, SGBN padà darí orúkọ rẹ̀ sí Heritage Bank, ilé-ifowopamọ́ kan tó jẹ́ ọ̀kan lára àwọn tó ní owó púpọ̀ jùlọ ní Nàìjíríà, pẹ̀lú àwọn dukia tó ju US$1.5 billion lọ.

Ó tún dájú pé àwọn àgbákò tí a gbìmọ̀ pọ̀ wà, tó fèé ba orúkọ rere Saraki jẹ́ nípasẹ̀ ìfọ̀silẹ̀ ilé-ifowopamọ́ náà.

Paradise paper

Ní Oṣù Karùn-ún ọdun 2017, ìwádìí kan tí International Consortium of Investigative Journalism (ICIJ) ṣe, darúkọ orúkọ Bukola Saraki gẹ́gẹ́ bí ọ̀kan lára àwọn olóṣèlú tí wọ́n jẹ́ kó farahàn nínú ìwádìí “Paradise Papers”.

Gẹ́gẹ́ bí àlàyé tí wọ́n tú kalẹ̀ nínú “Paradise Papers”, a rí pé Bukola Saraki ló ń ṣàkóso Landfield International Developments Limited àti Renocon Property Development Limited, ṣùgbọ́n nígbà tí ìtọ́kasí yìí fara hàn, kò sí ìròyìn kankan nípa àwọn ilé-iṣẹ́ ilẹ̀ òkè-òkun wọ̀nyí nínú ìwé ìkede dukia (asset declaration) tí Saraki fi sílẹ̀ nípa ìpò olóṣèlú rẹ̀.

Síbẹ̀, ní Oṣù Keje ọdún 2018, Ilé-ẹjọ́ Gíga Júlọ (Supreme Court) ti Nàìjíríà sọ pé Saraki kòlà ní gbogbo ẹ̀sùn tí Ìjọba Àpapọ̀ Nàìjíríà fi kàn án. Ilé-ẹjọ́ náà dájọ́ pé ìkede dukia tí Saraki fi sílẹ̀ jùlọ gbogbo ìgbà ìṣẹ́ olóṣèlú rẹ̀ jẹ́ “òtítọ́ àti pípé.”

Ẹ̀yawo Paris Club

Àjọ EFCC (Economic and Financial Crimes Commission) jẹ́wọ́ pé àwọn olùrànlọ́wọ́ Ààrẹ Sénétọ Bukola Saraki ní ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú ìtẹ̀jáde owó tó tó N3.5 bíliọ̀nù láti inú ìsanwó padà gbèsè Paris Club. Ìwádìí EFCC yìí ni wọ́n fi hàn fún Ààrẹ Muhammadu Buhari ní ìròyìn tí wọ́n fi ranṣẹ́ sí i ní ọjọ́ kẹwa Oṣù Kẹta, ọjọ́ márùn-ún kí Sénétì kọ́ yíyàn Ibrahim Magu gẹ́gẹ́ bí Alákóso EFCC.

Ìwádìí àwon adigunjálè ní Ọ̀fà

Ní ọjọ́ karún Oṣù Kẹrin, ọdún 2018, àwọn adigunjálè kolu àwọn ilé-ifowopamọ́ márùn-ún ní ìlú Ọ̀fà, Ìpínlẹ̀ Kwara, tí wọ́n sì pa èyàn aráyé tó ju mẹ́tàlélọ́gbọ̀n lọ, pẹ̀lú àwọn olópa nínú wọn.

Sárákì ni Àjọ ọlọ́pa Nàìjíríà (Nigeria Police) pe wá fún ìbéèrè, torí pé Alákóso Gbogbogbò ti ọlọ́pa, IG, gbìyànjú láti fi ẹ̀sùn kàn án. Ṣùgbọ́n, léyìn ìwádìí, wọ́n dá a laré kúrò nínú gbogbo ẹ̀sùn náà.

Lẹ́yìn ọdún mẹ́ta, ní ọjọ́ kẹfa Oṣù Kinín, ọdún 2021, ẹ̀sùn tuntun ni àwọn ènìyàn méjì fi ṣàbẹwò sí Pánẹ́lì Ìwádìí SARS ní Kwara, tí wọ́n sọ pé àwọn ọmọ SARS tí wọ́n ti tuka fi ìnira àti ìya jẹ́ wọn, kí wọ́n forúkọ Saraki sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí ẹni tó ní ọwọ́ nínú ìpàniláyà Ọ̀fà yìí.

Ìpadà Ilé tó jẹ́ pé wọ́n gbà lójú pẹ̀lú àìtọ́ àti ìfọwọ́sí Ilé-ẹjọ́ fún Saraki

Ní ọjọ́ kẹ́rìndínlógún Oṣù Keje ọdún 2020, Ilé-ẹjọ́ gíga apapọ̀ lórílẹ̀-èdè Nàìjíríà tó wà ní Lagos fìdí múlẹ̀ pé ìtẹ̀síwájú ìfipamọ́ ilé àwọn Saraki ní Ilorin, Ìpínlẹ̀ Kwara jẹ́ àìtọ́, wọ́n sì paṣẹ pé kí Ìjọba Àpapọ̀ padà fún un ní gbogbo ilé rẹ̀.

Tà-ilé Ìjọba Kwara lójú pẹ‌lú àìtọ‌ àti ìṣàkóso àìtó àwọn dukia ìjọba

Ní Oṣù Karùn-ún ọdún 2021, Àjọ Àyẹ‌wò ìtajà àwọn dukia ìjọba Kwara láti osù karun1999 sí oṣu karun 2019, tí Gómìnà AbdulRahman AbdulRazaq dá sílẹ‌, fi ẹ‌sùn kàn Bukola Saraki pé ó tà àwọn dukia ìjọba lójú pẹ‌ ní owo tó kere ju sí àwọn ọ‌rẹ‌ rẹ‌, wọ‌n sì túmọ‌ ẹ‌sùn náà sí ìfọwọ‌kọ‌sẹ‌ àti ètò pẹ‌lú Gómìnà tó tẹ‌le e, Abdulfatah Ahmed, pé kó yẹ kí wọ‌n dá wọn lẹ‌jọ‌.

Saraki àti Ahmed pẹ‌lú àwọn míì ni wọ‌n fi ẹ‌sùn kàn pé wọ‌n tà àwọn ohun-ini ìjọba tí kì í ṣe ti Kwara pẹ‌lú àìtọ‌, wọ‌n sì ṣàkóso àìtọ‌ lórí Shonga Farms àti àwọn ohun-ini míì.

Ṣùgbọ‌n Saraki kọ gbogbo ẹ‌sùn náà, ó sì sọ pé àjọ náà kò pèé wá sọ èrò rẹ‌, ó tún sọ pé àjọ náà kì í ṣe olódodo, pé ígbésẹ‌ náà jé‌ amí àtakò AbdulRazaq láti fi orúkọ bú àwọn aṣáájú rẹ‌.

Ìdájọ́

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Bukola Saraki di Ààrẹ Sénétì àkọ́kọ́ ní Nàìjíríà tí wọ́n fi pátákó ìtẹ̀wọ̀gbà ìfàṣẹ́yọ̀ (arrest warrant) sílẹ̀ lórí rẹ̀, nígbà tí Danladi Umar, Alákóso Ilé Ẹjọ́ Ìwà Omoluabi (Code of Conduct Tribunal), paṣẹ ìfàṣẹ́yọ̀ rẹ̀ ní ọjọ́ kéjìdínlógún Oṣù Kẹsan, ọdún 2015.

Ilé Ẹjọ́ Ìwà Omoluabi (Code of Conduct Tribunal)

Ilé Ẹjọ́ Ìwà Omoluabi kọ́kọ́ fi ẹ̀sùn mẹtàlá (13-count charge) kàn Bukola Saraki ní ọdún 2015 torí ìjẹwàpọ̀, ṣùgbọ́n wọ́n gbé ẹ̀sùn náà sókè sí méjìlélógún (22) lẹ́yìnna. Ẹ̀sùn náà ní í ṣe pẹ̀lú àwọn ohun-ini tí ó ra nígbà tó wà lórí ipò àti ìkede àsìkò tó fi sílẹ̀ tí wọ́n pè ní “èké” (false asset declaration).

Síbẹ̀, òfin Nàìjíríà àti Ilana Ìwà Omoluabi kò dènà àwọn oṣiṣẹ́ ìjọba kúrò nínú gbígbà owó yá tàbí ra ohun-ini ní Nàìjíríà tàbí lórílẹ̀-èdè míì.

Ilé Ẹjọ́ Ìwà Omoluabi fúnra wọn jẹ́wọ́ pé Saraki jẹ́ ènìyàn tó ní ọrọ̀ ṣáájú kó tó wọ̀ ipò olóṣèlú, gẹ́gẹ́ bí ìkede dukia tó fi sílẹ̀ ṣáájú ìbẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ ìjọba rẹ̀.

Ní ọjọ́ kéjìdínlógún Oṣù Kẹta ọdún 2016, Kanu Agabi, agbẹjọ́rò àgbà àtàwọn aṣáájú ẹgbẹ́ òfin (tó jẹ́ Attorney General ṣáájú) ni ó kó ẹgbẹ́ agbẹjọ́rò mọnkandínlọ́gọrin (79 lawyers) wá ṣe àbọ̀ fún Saraki ní Ilé Ẹjọ́ Ìwà Omoluabi.

Ìdálẹ́bi Kúrò Ní Ẹ̀sùn

Ní ọjọ́rú, kẹrìnlá Oṣù Karùn-ún ọdún 2017, Ilé Ẹjọ́ Ìwà Omoluabi (Code of Conduct Tribunal – CCT) tu Bukola Saraki sílẹ̀ kúrò nínú gbogbo ẹ̀sùn méjìdínlógún (18) tí Ìjọba Àpapọ̀ Nàìjíríà fi kàn án ní Oṣù Kẹsán, ọdún 2015, torí ìkede ohun-ini èké àti ìjẹwàpọ̀. Pẹ̀lú ìdálẹ́bi yìí, CCT dá gbogbo àríyànjiyàn àti ẹ̀sùn tí wọ́n fi kàn an pé ó ní ohun-ini lórílẹ̀-èdè òkè-òkun sílẹ̀, wọ́n sì sọ pé Saraki kò ní ẹ̀sùn kankan.

Ilé Ẹjọ́ Ìgbìmọ̀ Ìpèjọ́ (Court of Appeal)

Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé CCT dá Saraki sílẹ̀ kúrò ní gbogbo ẹ̀sùn méjìdínlógún torí pé Ìjọba Àpapọ̀ kùnà láti fi ẹ̀rí tó péjọ́ han, Ìjọba Àpapọ̀ Nàìjíríà tún kó ìpèjọ́ lọ sí Ilé Ẹjọ́ Ìgbìmọ̀ Ìpèjọ́.

Ilé-ẹjọ́ yìí paṣẹ pé kí Saraki padà lọ sí CCT kí wọ́n tún fi ẹ̀sùn mẹ́ta nínú méjìdínlógún náà ṣe ìdájọ́ lórí ìkede ohun-ini èké. Síbẹ̀, Ilé Ẹjọ́ Ìgbìmọ̀ Ìpèjọ́ náà sọ pé àwọn ẹ̀sùn mẹ́ẹ̀dógún míì (15) kò ní ẹ̀rí tó péjọ́ tí ó le dá Saraki lẹ́bi.

Ilé Ẹjọ́ Gíga Júlọ (Supreme Court of Nigeria)

Ní ọjọ́ Jímọ̀, ọjọ kẹfà Oṣù Keje ọdún 2018, Ilé Ẹjọ́ Gíga Júlọ ní Nàìjíríà fìdí múlẹ̀ pé Saraki kò ní ẹ̀sùn kankan, wọ́n sì fagilé gbogbo ẹ̀sùn méjìdínlógún (18) tó jẹ́ pé ìjọba fi kàn án torí ìkede ohun-ini èké àti ìjẹwàpọ̀.

Nínú ìpinnu àjọ-ẹjọ́ márùn (5) tí Adájọ́ Dattijo Mohammed darí, wọ́n sọ pé ìpinnu Ilé Ẹjọ́ Ìgbìmọ̀ Ìpèjọ́ tó fọwọ́ sí ìdálẹ́bi Saraki ní apá kan, tó tún sọ kí ó padà sí CCT ní apá kejì, jẹ́ “àṣìṣe òfin àtàtà” (judicial somersault).

Nítorí náà, Ilé-ẹjọ́ Gíga Júlọ fọwọ́ sí ìpinnu CCT ní Oṣù Karùn-ún 2017, tó sọ pé Ìjọba Àpapọ̀ kùnà láti fi ẹ̀sùn tó dá lórí ẹ̀rí hàn lòdì sí Saraki.

Ìtàkùn-orúkọ, Àwọn Àyẹ́sí àti Oyè

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]

Ìtàkùn-orúkọ àti Oyè

Nígbà tí Bukola Saraki wà lórí ipò gómìnà, wọ́n fi oyè “Turaki” Ilọrin fún un. (Turaki jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ọmọ-òyè alákóso ni kòtò àwọn Hausa-Fulani).

Lẹ́yìn ọ̀pọ̀ ọdún, Emir Ilọrin gbé e sókè sí ipò “Waziri” Ilọrin (eyiti a tún mọ̀ sí Bàbá Ìjọba tàbí Prime Minister). Oyè yìí ni *bàbá rẹ̀ tó kú ti gbà ṣáájú rẹ̀.

Àwọn Àyẹ́sí (Honours)

• Ní ọdún 2010, Saraki di gómìnà Nàìjíríà àkọ́kọ́ tí ó wà lórí ipò tí wọ́n fún ní oyè àtàwọn àyẹ́sí orílẹ̀-èdè gẹ́gẹ́ bí “Commander of the Order of the Niger (CON)”. Àwọn gómìnà tó ti parí iṣẹ́ náà pẹ̀lú ni wọ́n tún gba àyẹ́sí náà ní ọdún yẹn.

• Wọ́n tún yàn án sí Ìgbìmọ̀ Àgbà ti Global Alliance for Clean Cookstoves, ètò àtàwọn Ilé-iṣẹ́ Àjọ Ìjọba Àpapọ̀ Agbaye (United Nations Foundation).

• Ní ọjọ́ kọkàndínlógún Oṣù Kẹrin, ọdún 2019, Dr. Abubakar Bukola Saraki ni wọ́n yan gẹ́gẹ́ bí “Ambassador-at-Large” fún International Human Rights Commission (IHRC).

Àwọn ìtọ́kasí

[àtúnṣe | àtúnṣe àmìọ̀rọ̀]
  1. ↑ "How my brother 'failed' Kwara - Saraki's sister" (in Èdè Gẹ̀ẹ́sì). 2019-03-16. Retrieved 2022-02-24. 
  2. ↑ Ibifubara Abbiyesuku (16 May 2022). "#RoadTo2023 Spotlight: Profile of Abubakar Bukola Saraki | Presidential Series". Retrieved 28 June 2022. [Ìjápọ̀ tí kò ṣiṣẹ́ mọ́]
  3. ↑ Staff, Ebunoluwa Ojo | Entrepreneurs ng (2019-09-08). "Bukola Saraki - Biography And Political History Of Abubakar Bukola Saraki". Entrepreneurs In Nigeria (in Èdè Gẹ̀ẹ́sì). Retrieved 2020-05-28. [Ìjápọ̀ tí kò ṣiṣẹ́ mọ́]
  4. ↑ Premium Times (9 June 2015). "Bukola Saraki elected Senate President". Premium Times. https://www.premiumtimesng.com/news/headlines/184666-breaking-bukola-saraki-elected-senate-president-2.html. 
  5. ↑ Staff, Ebunoluwa Ojo | Entrepreneurs ng (2019-09-08). "Bukola Saraki - Biography And Political History Of Abubakar Bukola Saraki". Entrepreneurs In Nigeria (in Èdè Gẹ̀ẹ́sì). Retrieved 2020-05-28. [Ìjápọ̀ tí kò ṣiṣẹ́ mọ́]
  6. ↑ Premium Times (9 June 2015). "Bukola Saraki elected Senate President". Premium Times. https://www.premiumtimesng.com/news/headlines/184666-breaking-bukola-saraki-elected-senate-president-2.html. 
  7. ↑ DEMOLA AKINYEMI (8 March 2013). "Bukola Saraki: The new face of Kwara politics?". Vanguard. https://www.vanguardngr.com/2013/03/bukola-saraki-the-new-face-of-kwara-politics/. 
  8. ↑ "Why I decamp from APC to PDP – Bukola Saraki" (in en-US). https://www.sunnewsonline.com/why-i-decamped-to-pdp-bukola-saraki/. 
  9. ↑ Nwosu, Philip (31 July 2018). "Why I decamp from APC to PDP – Bukola Saraki". The Sun. https://www.sunnewsonline.com/why-i-decamped-to-pdp-bukola-saraki/. 
  10. ↑ Ronke Sanya (31 July 2018). "Senate President Saraki Dumps APC". Channels TV. https://www.channelstv.com/2018/07/31/breaking-senate-president-saraki-dumps-apc/. 
  11. ↑ "UPDATED: Saraki declares his intention to run for presidency" (in en-US). https://punchng.com/breaking-saraki-declares-for-presidency/. 
  12. ↑ "Saraki named Atiku's Presidential Campaign Council Director General" (in en-US). https://www.vanguardngr.com/2018/10/saraki-tambuwal-wike-fayose-others-named-atikus-presidential-campaign-dg-zonal-coordinators/. 
  13. ↑ "Saraki declares intention to run for president in 2023". Punch Newspapers (in Èdè Gẹ̀ẹ́sì). 2022-01-26. Retrieved 2022-02-23. 
  14. ↑ Adams, Odunayo. "Saraki Is A British Citizen - UK Authority". Retrieved 13 June 2019. 
  15. ↑ "Bukola Saraki Biography / Profile". www.manpower.com.ng. 2022. 
  16. ↑ "Toyin Ojora Saraki". Archived from the original on 26 September 2015. Retrieved 16 September 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  17. ↑ "Bukola Saraki: Profile Of An Ambitious Political Gatekeeper" (in en-US). Archived from the original on 21 August 2018. https://web.archive.org/web/20180821191914/https://guardian.ng/politics/bukola-saraki-profile-of-an-ambitious-political-gatekeeper/. 
  18. ↑ "Dr. Abubakar Bukola Saraki". Dr. Abubakar Bukola Saraki. Archived from the original on 8 April 2010. Retrieved 6 December 2009.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  19. ↑ "Senator (Dr.) Abubakar Bukola Saraki". www.senatepresident.gov.ng. Archived from the original on 13 August 2018. Retrieved 13 August 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  20. ↑ "Bukola Saraki: Epitome of service, standard and pace-setting at 50". The Sun. Archived from the original on 24 October 2014. Retrieved 19 December 2012.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
Jẹ́ kíkójáde láti "https://yo.wikipedia.org/w/index.php?title=Bukola_Saraki&oldid=602394"